مفهومی، مفهوم انتزاعی از یک مفهوم حسی گسترش می‏یابد و به همین ترتیب یعنی بر اساس استعاره‏های مفهومی، مقوله‏بندی صورت می‏گیرد. بنابراین برای مقوله‏بندی باید دو اتفاق رخ دهد: یکی شناخت اولیه از خود مفهوم و دوم شناخت اولیه از ارتباط مفهوم با مفاهیم دیگر. با این مقدمه الگوهای شناختی آرمانی در ابعاد وجودی انسان در قرآن را شرح می‏دهیم.

ریشه حسی قلب فرابدنی، قلب صنوبری است. به بیان دیگر قلبی که قرآن آن را به عنوان قلب فرابدنی انسان در نظر می‏گیرد و اموری را به آن انتساب می‏دهد، استعاره یا مجازی از قلب بدنی انسان است. حال پرسش این است که اگر قصد داشته باشیم قلب فرابدنی را بشناسیم، چگونه باید عمل کنیم؟ در استعاره‏های مفهومی از قلمرو مقصد به قلمرو مبدأ نگاشت‏هایی برقرار می‏کنیم. بنابراین زمانی که قلمرو مبدأ یک امر حسی باشد، لازم است ویژگی‏های آن را به حوزه مقصد نگاشت دهیم. پس در برقراری نگاشت میان قلب فرابدنی و قلب صنوبری، ابتدا لازم است ویژگی‏های قلب بدنی را بشناسیم. برخی از این ویژگی‏ها به قرار زیرند:

وظیفه قلب در بدن خون‏رسانی است؛

تپش و حیات قلب، مایه حیات بدن و انسان است.

بر اساس اصل پنهان‏‏سازی و برجسته‏سازی - که از اصول استعاره‏های مفهومی هستند - در برقراری نگاشت میان قلمرو حسی و قلمرو معنوی، ویژگی‏هایی که متخصصان و دانشمندان می‏شناسند، اساس قرار نمی‏گیرد؛ بلکه ویژگی‏های شناخته‏شده در عرف عام را به قلمرو مقصد انتقال می‏دهیم. بنابراین خون‏رسانی و حیات‏بخشی مورد توجه قرار می‏گیرند.

واژه دیگر در امور فرابدنی انسان، روح است. ریشه حسی روح، ریح

در نهایت باید تأکید کنیم که برای بررسی هر موضوع یا عنوانی در هر متنی در شبکه قالب، باید تمامی آنچه را به عنوان عناصر تشکیل‏دهنده و عناصر مرتبط با عنوان است بررسی کرد؛ اما همین مقدار برای نشان دادن نحوه کشف معنا در شبکه قالبی در این تحقیق کافی به نظر می‏رسد. بررسی مختصر قالب ایمان در روایات به‏روشنی مشخص می‏کند که چگونه اطلاعاتی که ما از عناصر تشکیل‏دهنده و عناصر مرتبط با شبکه داریم در شناخت هرچه بیشتر از یک مقوله تأثیر می‏گذارند و نظریه‏های علمی بدون چنین اطلاعاتی از توجیه کافی برخوردار نخواهند بود.

کشف بر اساس الگوهای شناختی آرمانی

مقوله‏‏بندی بر اساس الگوهای شناختی آرمانی، نظریه‏ای جدید است که بر پایه آن ذهن انسان بر اساس استعاره‏های مفهومی اقدام به مقوله‏بندی می‏کند. یکی از مراحلی که در مقوله‏بندی بر اساس الگوهای شناختی وجود دارد، کشف ارتباط بین اعضاست. برای نشان دادن این ارتباط، نمونه ساحت‏های وجودی انسان را بررسی می‏کنیم. بر اساس آیات قرآن انسان دارای ساحت‏های وجودی متعددی نظیر بدن، روح، نفس، صدر، قلب و فؤاد است. چه ارتباطی میان این ابعاد وجودی انسان برقرار است؟ آیا این ساحت‏ها بعدهای وجودی مستقلی از انسان‏اند یا رابطه آنها نظیر رابطه جنس و نوع است؟ یا ممکن است رابطه دیگری میان آنها برقرار باشد؟

لازمه دستیابی به ارتباط میان ساحت‏های انسانی در قرآن این است که ابتدا تصوری اجمالی از هر کدام داشته باشیم. در معناشناسی شناختی به دلیل اینکه اعتقاد بر این است که امور مفهومی از امور پیش‏مفهومی گسترش می‏یابند، به دریافت ریشه حسی واژه‏ها اهتمام ورزیده می‏شود. سپس با استفاده از استعاره