و ایمان نشان می‏دهد که ایمان به گونه‏های متنوعی می‏تواند با قلب رابطه بر قرار کند. یک نمونه از آن، انعقاد ایمان در قلب است که در روایت زیر مفهوم‏سازی شده است.

۰.عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ الْقَلْبَ لَیتَرَجَّجُ فِیمَا بَینَ الصَّدْرِ وَالْحَنْجَرَةِ حَتَّی یعْقَدَ عَلَی الْإِیمَانِ فَإِذَا عُقِدَ عَلَی الْإِیمَانِ قَرَّ وَذَلِک قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی وَمَنْ یؤْمِنْ بِاللَّهِ یهْدِ قَلْبَهُ قَالَ یسْکن.^۱

انعقاد ایمان در قلب، علاوه بر آنکه نشان‏دهنده احاطه کامل است (همان‏طور که رحم جنین را در برمی‏گیرد)، همچنین نشان‏دهنده نوع نسبتی است که ایمان با قلب برقرار می‏سازد؛ به این معنا که گاه ایمان تنها به شکل یک مظروف در قلب قرار می‏گیرد که در این صورت دارای آثار خاص خود نیز می‏باشد و گاهی نیز ایمان با قلب در می‏آمیزد که از آثار ویژه دیگری برخوردار می‏شود.

روایات منبع دیگری نیز برای ایمان در انسان معرفی کرده‏اند. در روایتی، صدر به عنوان منبع ایمان معرفی شده است.

۰.عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ علیه السلام قَالَ: قِیلَ لَهُ مَا بَالُ الْمُؤْمِنِ أَحَدَّ شَی‏ءٍ فَقَالَ لِأَنَّ عِزَّ الْقُرْآنِ فِی قَلْبِهِ وَ مَحْضَ الْإِیمَانِ فِی صَدْرِه.‏^۲

به نظر می‏رسد نسبت دادن ایمان به صدر، بیان قلمرو دیگری برای ایمان است که از رابطه قلب و صدر ناشی می‏شود. به بیان دیگر می‏توان صدر و قلب را قلمروهای تودرتوی ایمان در نظر گرفت.^۳

- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یقُولُ الْإِیمَانُ فِی الْقَلْبِ وَالْیقِینُ خَطَرَات.^۱

۰.- «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ أَمْرَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یحْتَمِلُهُ إِلَّا مَنْ کتَبَ اللَّهُ فِی قَلْبِهِ الْإِیمَانَ».^۲

طرحواره ظرفیت به شکل‏های گوناگونی در قلب تجلی یافته است. مرکزی‏ترین شکل ظرفیت دربرگیرندگی تام و کامل است؛ به گونه‏ای که قلب احاطه کامل بر ایمان داشته باشد.

۰.وَقَالَ علیه السلام لَیسَ الْإِیمَانُ بِالتَّحَلِّی وَلَا بِالتَّمَنِّی وَلَکنَّ الْإِیمَانَ مَا خَلَصَ فِی الْقُلُوبِ وَصَدَّقَتْهُ الْأَعْمَال.^۳

اما طرحواره ظرفیت به شکل‏های متنوعی در احادیث انعکاس یافته است. برای نمونه در روایتی رابطه ظرفیت به شکل نوعی انحلال نظیر حل شدن نمک در آب نشان داده شده است.

۰.وَعَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنَینِ إِلَّا وَبَینَهُمَا حِجَابٌ فَإِنْ قَالَ لَهُ لَسْتَ لِی بِوَلِی فَقَدْ کفَرَ فَإِنِ اتَّهَمَهُ فَقَدِ انْمَاثَ الْإِیمَانُ فِی قَلْبِهِ کمَا ینْمَاثُ الْمِلْحُ فِی الْمَاء.^۴

حل شدن نمک در آب نوعی از طرحواره ظرفیت است که در این گونه از ظرفیت آب دربرگیرنده نمک خواهد بود؛ اما این ظرفیت به گونه اختلاط شکل گرفته است. به همین ترتیب رابطه میان قلب و ایمان تصویرسازی شده؛ به این معنا که ایمان با تار و پود قلب درآمیخته است. این طرحواره از رابطه میان قلب