49
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

که به واژه معنا می‏بخشد، بلکه متکلم واژه را در مفهوم‏سازی‏های گوناگونی استعمال می‏کند و مخاطب باید آنها را کشف کند. مفهوم‏سازی‏هایی که یک واژه در آنها قرار می‏گیرد نیز با یکدیگر بی‏ارتباط نیستند و همگی در یک شبکه قرار دارند.۱ بنابراین هیچ‏گونه ارتباطی میان پویایی معنا در زبان‏شناسی با بحث صامت بودن متن در هرمنوتیک فلسفی وجود ندارد. اصل پویایی معنا تغییرات معنایی را در کاربردهای گوناگون به رسمیت می‏شناسد و بر آن است که معنایی که متکلم در مفهوم‏سازی‏های متنوع به کار می‏گیرد متغیر هستند و مطابق با همان مفهوم‏سازی و چشم‏اندازی که گوینده لحاظ می‏کند دارای مؤلفه‏های معنایی‏اند.

غیرمستقل و دائرةالمعارفی بودن معنا

ازآنجاکه معنا از تعامل انسان با جهان و تأثیر و تأثرهای ناشی از آن به دست می‏آید، بنابراین معنا جدای از تجربیات و معارف دیگر بشر نیست. طبیعت انسان تحت تأثیر تجربه او از جهان قرار دارد و ما این تجارب را در زبانی که به کار می‏گیریم، منعکس می‏سازیم. ما حتی از هویت‏های فرهنگی، تاریخی و اجتماعی‏ای برخوردار هستیم که همگی در زبان مورد استفاده، تأثیرگذارند. واژه‏هایی که برای تعریف یک معنا به کار می‏بریم نیز از یک فرهنگ تا فرهنگ دیگر متفاوت‏اند. بنابراین معانی با تجارب و معلومات دیگر انسان مرتبط هستند و این همان معنای دائرةالمعارفی بودن معناست. حوزه‏های معنایی که در زبان‏شناسی منطقی براساس شرایط لازم و کافی۲ شکل می‏گیرند در زبان‏شناسی شناختی مبتنی بر شناخت‏ها، باورها و نگرش‏های اهل یک زبان

1.. ر.ک: قائمی‏نیا، معناشناسی شناختی قرآن، ص۵۳.

2.. شرایطی که باید درنظر گرفته شوند تا یک مفهوم جامع معنای خود باشد را شرایط لازم و شرایطی که باید در نظر گرفته شود تا آن مفهوم مانع غیر باشد را شرایط کافی می‏گویند. ر.ک: صفوی، درآمدی بر معنا‏شناسی، ص۷۱.


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
48

هستند و در مفهوم‏سازی‏های متفاوت تغییر می‏کنند؛ چراکه معنا از شکل‏دهی ما به جهان و تجربیات جدید حاصل می‏شود. در تعریف یک پدیده، مجموعه‏ای از ویژگی‏های معین و ثابت وجود ندارد که جامع و مانع باشد، بلکه یک ساختار انعطاف‏پذیر است که می‏تواند با موارد دیگری نیز ارتباط برقرار نماید و آنها را نیز در تعریف وارد کند.

تجربه‏ها و تغییرات جدید در محیط پیرامون ما موجب می‏شود که مقولات معنایی خود را متناسب با تغییر اوضاع و شرایط منطبق سازیم.۱

برای نمونه مجموعه‏ای از ویژگی‏های معین و انعطاف‏ناپذیر وجود ندارد که جامع تمام افراد پرندگان و مانع اغیار باشد، بلکه یک ساختار خانوادگی انعطاف‏پذیر وجود دارد که از توانایی ارتباط با موارد فرعی و جانبی برخوردار است.

پویایی معنا البته با آنچه در هرمنوتیک فلسفی مبنی بر صامت بودن متن گفته شده، اختلاف ماهوی دارد. پویایی معنا در زبان‏شناسی به معنای عدم تعین معنا در متن نیست، بلکه برخلاف هرمنوتیک که بر گرسنگی معنا اصرار دارد و معتقد است که الفاظ در انتظار معانی‏ای هستند که مخاطب باید در پرتو پیشرفت‏های علمی به آنها بدهد۲، زبان‏شناسی تأکید می‏ورزد که الفاظ دارای معنا هستند و به معنایی که مخاطب از جانب خود به آنها تحمیل کند، نیاز ندارند.۳ آنچه نظریه انعطاف‏پذیر بودن معنا بر آن اشاره دارد در حقیقت این است که معنای یک عبارت، در سیاق خود تعین دارد؛ اما واژه‏ها در سیاق مربوط به خود با مفهوم‏سازی مرتبط با آن منطبق‏اند. البته این مخاطب نیست

1.. Cognitive Linguistics: Basic Readings, An Introduction: A Rough Guide to Cognitive Linguistics, p. ۴.

2.. ر.ک: الهی راد، آشنایی با هرمنوتیک، ص۱۳۵-۱۴۱.

3.. برای مطالعه در این موضوع ر.ک: صادقی، درآمدی بر کلام جدید، ص۹۲.

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2179
صفحه از 369
پرینت  ارسال به