221
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

برای فرهنگ‏های گوناگون وجود خواهد داشت.

درباره ابزارهای زبانی نیز می‏توان مثال‏ها، مصادیق، استعاره‏های عام و مانند آنها را مورد استفاده قرار داد. بنابراین تعریف به مثال و مصداق - نظیر مثال خلقت شتر در قرآن - تعریف به مثال عام است نه اینکه به مخاطب اولیه اختصاص داشته باشد. حال چنانچه امکان بیان مثال و استعاره به گونه‏ای که مورد تفاهم تمامی فرهنگ‏ها باشد وجود داشته باشد، متن شامل باید همه را در بر بگیرد و چنانچه چنین امکانی مهیا نگردد، لازم است در موارد فوق مخاطب خاص و فرهنگ اولیه در نظر گرفته شود و از طریق ارتباط بینافرهنگی به سایر فرهنگ‏ها انتقال یابد.

پیش‏بینی موانع فهم مخاطب

آیا ماتن مقدس نسبت به موانعی که می‏تواند فهم مخاطب را تحت تأثیر قرار دهد باید پیش‏بینی‏های لازم را انجام دهد؟

در مسئله موانع فهم مخاطب ممکن است این ادعا مطرح شود که ماتن مقدس به دلیل قاعده لطف و به لحاظ اینکه از علم کافی برخوردار است، باید تمامی پیش‏بینی‏های لازم درباره موانع داخل متن و موانع خارجی فهم را انجام دهد تا مطمئن شود که فهم متن او از سوی مخاطب با خللی روبه‌رو نخواهد شد؛ زیرا در این صورت است که مخاطب به هدایت نزدیک گردیده، از گمراهی مصون می‏ماند. بنابراین باید تمامی پیش‏بینی‏های لازم را اعمال کند تا متن او بدون کم و کاستی در فهم در اختیار مخاطبان با شرایط و تنوعی که دارند، قرار گیرد.

باید اشاره کنیم که این بحث مرتبط با علم نشانه‏‏شناسی و معناشناسی نیست و مسئله‏ای کلامی به شمار می‏آید که باید در علم کلام مطرح شود، اما آنچه به


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
220

با وجود این دو پیش‏فرض باید مؤلفه‏های فرهنگی مخاطب اولیه در تولید متن لحاظ شود که البته نیازی به تصریح متن به آن نیست. به بیان دیگر تولیدکننده متن فرض می‏گیرد که بخشی از متن قبلاً تولید شده و در متن منعکس شده است و دیگر نیازی به ورود به آن نیست. در این صورت قرائن و مؤلفه‏هایی که به فهم مخاطب اولیه کمک می‏کنند بر دو دسته‏اند: یک دسته قابلیت انعکاس در زبان را دارند و دسته دیگر ندارند.

دسته اول چنانچه سایر مخاطبان (مخاطبان ثانویه) نیاز به این قرائن برای فهم داشته باشند، باید در متن انعکاس یابند، اگرچه برای مخاطبان اولیه لزومی نداشته باشد؛ اما دسته دوم که قابلیت انعکاس در متن را ندارند، برای فهم باید بررسی و مطالعه شوند، به دلیل آنکه آنها نیز جزئی از متن به شمار می‏آیند.

مسئله دیگر این است که آیا اصولاً انتقال مفاهیم بدون تکیه بر قرائن امکان‏پذیر است؟ مثل اینکه مطلبی را بتوان بدون در نظر گرفتن قرائن و فرهنگ و فضای حاکم انتقال داد؟ برای مثال اگر ماتنی با فرهنگ‏های مختلفی آشنایی داشته باشد، آیا می‏تواند متنی تولید کند که همه فرهنگ‏های گوناگون پیام آن را دریافت کنند، بدون اینکه قرینه خاص یک فرهنگ را در آن لحاظ کرده باشند؟

پرسش دیگر این است که تولیدکننده متن برای فرهنگ‏های گوناگون که نیاز به استفاده از ابزارهای زبانی نظیر مثال‌ها، بیان مصادیق و مانند آن دارد تا پیام خود را به مخاطب اولیه انتقال دهد، چگونه می‏تواند این پیام را از طریق مخاطب اولیه یا غیر آن به سایر مخاطبان انعکاس دهد؟

در پاسخ پرسش اول باید تأکید کنیم که متن - بسته به توانایی ماتن - این امکان را دارد که حد فاصل میان فرهنگ‏ها را حذف کند و خود فرهنگی تولید کند که سایر فرهنگ‏ها آن را درک کنند. بنابراین از لحاظ عقلی امکان تولید متن

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2155
صفحه از 369
پرینت  ارسال به