203
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

- مهدی جامعه‏شناس است و پدیده‏هایی مثل طلاق، بیکاری، فقر و مسائلی از این دست را بررسی می‏کند و با استفاده از یافته‏های خود مدل‏ها و راهکارها اجتماعی می‏دهد.

- مجید گیاه‏شناس است و با مطالعه آثار طبیعی گیاهان میزان عمر، نوع آب هوای سپری شده بر آن مثل خشک‌سالی‏ها و وفور آب در طول سالیان زندگی را تحلیل می‏کند. مثلاً از میزان تنومندی و نوع رگه‏های موجود در تنه درخت به این سؤالات پاسخ می‏دهد.

مثال‏های دیگری نیز در علوم می‏توان یافت. برای مثال:

- در پزشکی، علائم بالینی یک بیمار برای پزشک و مواردی نظیر نشانه بیماری، نوع تغذیه است.

- در صحنه تصادف یک پلیس با توجه به صحنه تصادف مجرم را تشخیص می‏دهد و حتی میزان سرعت و مست بودن یا نبودن فرد را مشخص می‏کند.

- در صحنه یک جنایت پلیس آگاهی با مشاهده صحنه و پیدا کردن سر نخ‏ها و رد پاها به دنبال مجرم می‏گردد. با کنار هم قرار دادن آنها واقعه را بازسازی می‏کند.

- نوع پوشش، رفتار، آداب معاشرت انسان‏ها نیز دارای معانی است که افراد دیگر با مشاهده آن، معناهایی را به صورت درست یا نادرست درک می‏کنند و واکنش نشان می‏دهند.

- متخصصان علوم دینی که در متون وحیانی نظیر قرآن و روایات، این متون را می‏فهمند و طبق آن نظریه‏پردازی می‏کنند.

در همه این موارد، سه امر مشترک وجود دارد این سه امر عبارت‏اند از: «فرایند فهم، استفاده از ابزار و روش فهم، هدفمندی فهم» همه این موارد از


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
202

فرامکانی بودن الفاظ، جملات،‏ قواعد و معناهای این زبان.

اشاعره بر این اعتقاد بودند که الفاظ و معناهای مربوط به قرآن هر دو از عالم بالاست و هر دو «قدیم» و غیرمخلوق است. فرقه‏هایی همچون حنابله (بخشی از اشاعره) اصرار داشتند که نه‎تنها لفظ و معنای این قرآن پیش از آفرینش هستی در نزد خداوند وجود داشته، بلکه به صورت مصحف (کتاب جلد شده) در عالم غیب (یا عالم امر) نگهداری می‏شده و می‏شود. مطابق این اعتقاد: اولاً زبان قرآن، زبانی فرازمانی و فرامکانی است، بنابراین مقید به زمان و مکان نیست و در نتیجه برای همه‏ زمان‏ها و مکان‏ها، سندی معتبر و غیر قابل تغییر است؛ ثانیاً به دلیل آنکه این کلام از سوی خداوند نازل گردیده بشر معمولی نمی‏تواند معنای آن را درک کند و تنها خداوند و برخی از برگزیدگان معنای آن را می‏دانند.

در برابر این گروه، معتزله قرار داشتند که الفاظ قرآن را در قلمروِ عالم خلق و «حادث» یا مخلوق می‏دانستند. از نگاه آنان خداوند کلام خود را با زبان بشر و متناسب با فهم و موقعیت مخاطب بیان کرده و بنابراین معنای این کلام برای بشر قابل فهم است.

برای توضیح بیشتر در رابطه متن و معنا به مثال‏های زیر توجه کنید:

- رسول، قصه‏های مثنوی معنوی را می‏خواند و به صورت جدی پیگیری می‏کند. او قصه را می‏فهمد و گاهی خلاصه آن را بازگو می‏کند و گاهی به تفسیر قصه‏های مثنوی معنوی دست می‏زند.

- محمد باستان‏شناس است. او درباره تپه‏ها سنگ‏ها و نقشینه‏های یافت شده پژوهش می‏کند و با کنار هم گذاشتن آنها درباره چگونگی ساخت، هدف از ساخت، چگونگی به کارگیری، زمان ساخت، افراد سازنده و در نهایت درباره تمدن کهن نظر می‏دهد.

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2210
صفحه از 369
پرینت  ارسال به