سخن پژوهشکده

حرکت‌ها و باورهای اعتقادی و اجتماعی هر ملتی آن گاه به سمت روشنگری پیش می‌رود که متون دینی آن ملت راهی به سوی فهم صواب بیابد. بنا بر آنچه به واقع می‏دانیم اعتقادات دینی در حقیقت، معارفی هستند که گزاره‌های آن را در متون وحیانی می‌توان یافت. از این رو در هر عصری رسالت و وظیفه پژوهشگران متون دینی، عبور از عرصه‌های سنتی و نزدیک شدن به فضاهای جدید دریافت دانش از متون دینی است. گفتنی است در سالیان طولانی پس از نزول قرآن و صدور روایات، همواره چهره داوری‌های معناشناسانه از متون دینی دچار تغییرات گوناگونی شده و در بسیاری از ایستگاه‌های تاریخی با مقاومت سنت‌گرایان نیز مواجه شده است. گرچه اهتمام به روش‌های جدید معناشناسی به معنای انکار یکسره ظرفیت‌های گذشته نیست، اما این مسئله همواره مطرح است که اگر معناشناسی‌های جدید بتوانند در کسب دانش از گزاره‌های قرآنی و حدیثی گرهی بگشایند، آیا ضرورت توجه و بررسی را ندارند؟ راه حل روشن است؛ غنیمت شمردن هر تلاشی که به فهم بیشتر و بهتر متون دینی کمک می‏کند. گرچه منتقدین همواره هراس از برداشت‏های نامتعارف و ناموزون با اصول و فروع دین را سپر ورود تلاش‏های جدید می‌کنند، اما راهی جز بررسی مبانی و اصول روش‌های جدید و تعیین همسویی یا ناهمسویی آن ها با اعتقادات اصیل دینی وجود ندارد.

پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام به دلیل آنکه همت خود را بر استخراج نظام‏های کلامی از آیات و روایات قرار داده است از آغاز تأسیس، خلأ روش‏های زبانیِ برداشت از متن را احساس کرد و با تصویب گروه «روش‌شناسی و مبانی معرفتی» راهی نو در این مسیر گشود.

«معناشناسی شناختی» یکی از روش‌های نوین معناشناسی است که به تازگی