91
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

صندوقچه از جنس الماس یا مروارید سفید، دارای دو در که با زنجیری طلایی قفل شده، و دارای دو دستگیره زمردین بود، و عهد و دیباج (العهد و الدیباجة) در آن قرار داشت.۱ گفته می‌‌شود که این تابوت برای اهداف پیامبرانه مورد استفاده قرار می‌‌گرفت. شیث [علیه السلام] که وصی پدرش آدم [علیه السلام] بود، تابوت را که از آدم [علیه السلام]‌ به او رسیده بود، به منظور آگاهی از زمان ظهور نوح علیه السلام گشود.۲ هود نبی علیه السلامبه قومش امر کرد که هر سال یک بار‌ وصیت (یعنی تابوت) را بگشایند.۳ هم‌چنین گفته می‌شود که ابراهیم [علیه السلام] نیز برای آگاهی از آینده اعقابش تابوت را باز کرد.۴

البته تابوت به عنوان نشانه‌ای از نبوت اسرائیلی، فقط در میان پیامبران بنی‌اسرائیل دست به دست گشته است. با این همه، شیعیان که ائمه [علیهم السلام] را ادامه نسل انبیای گذشته می‌‌دانستند، بعضی از علائم خود را معادل تابوت می‌دانستند. آن‌‌گونه که مشهور است ‌‌امام علی  [بن موسی] الرضا [علیه السلام] بیان کرد همان‌‌گونه که تابوت از پیامبری به پیامبر دیگر می‌رسید، زره محمد [صلی الله علیه و اله] نیز از ‌‌امامی به ‌‌امام دیگر منتقل می‌شد.۵

1.. مسعودی، إثبات الوصیة، ص۹۳؛ خرگوشی، شرف النبی، ۸ب؛ و نیز ر.ک: سورۀ بقره، آیه ۲۴۸، این تابوت محتوی «سکینه و آثار بر جای مانده از خاندان موسی و هارون» است. بر اساس افسانه‌ای یهودی، نقل شده که آثار موسی‌[ علیه السلام] و هارون‌[ علیه السلام] که در تابوت بود، شامل الواح شکسته شریعت و هم‌چنین عصای موسی[ علیه السلام]،‌ لباس‌های موسی‌[ علیه السلام] و هارون[ علیه السلام]، ‌تورات، مَنَّة [گزانگبین یا ترنجبین] و ... می‌‌شد؛ ر.ک: طبری، تفسیر، ص۳۸۷ـ۳۸۸.

2.. مسعودی، إثبات الوصیة، ص۱۸ـ۱۹.

3.. همان، ص۲۸.

4.. خرگوشی، شرف النبی، ص۹، ستون دوم تا ص‌۱۰‌، ستون اول.

5.. ر.ک: مسعودی، إثبات الوصیة، ص۲۰۲؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۳، ص۲۷۷: و السلاح فینا بمنزلة التابوت فی بنی إسرائیل. یدور مع الإمامة کیف دار. در مورد وسائل و لوازم ائمه شیعه[ علیهم السلام]،‌ ر.ک: ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۱۸. در حقیقت، از زمان مختار، پیروان یمنی وی آنچه که منبر علی‌[ علیه السلام] تلقی می‌شد را با تابوت بنی إسرائیل مقایسه می‌‌کردند. ر.ک: ادامه مطالب.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
90

این دیدگاه شیعی که ائمه [علیهم السلام] را دارای علمی دینی و به ارث رسیده از پیامبران می‌داند، در تفسیر سوره شوری، آیه ۱۳ منعکس شده، که می‌گوید: «آیینی (دینی) که مسلمانان به آن امر شدند، همان دینی است که به نوح [علیه السلام]، ابراهیم [علیه السلام]، موسی [علیه السلام] و عیسی [علیه السلام] توصیه شده بود (وَصّیٰ، یعنی به عنوان‌ وصیت ارائه شده بود). به اعتقاد شیعه این آیه در واقع به دین برگزیده اهل بیت [علیهم السلام]اشاره دارد که همان دین پیامبران [علیهم السلام] است. اهل بیت [علیهم السلام] تنها وارثان حقیقی این پیامبران هستند؛۱ ائمه [علیهم السلام] به سبب علم خود، در مورد کتب مقدس مرجعیت مطلق دارند. گفته شده که علی [علیه السلام] اعلام کرد که علم کامل تورات و نیز انجیل را از محمد [صلی الله علیه و اله] به ارث برده است؛ و این مطلب را در کوفه در حالی بیان کرد که زره، عمامه و انگشتر پیامبر [صلی الله علیه و اله] را پوشیده و شمشیر او را در دست داشت.۲

این علم گرچه جوهر میراثی همگانی است که نسل به نسل منتقل گشته، اما تنها بخشی از وصیتی است که از هر پیامبری به جانشین‌اش رسیده است. این وصیت شامل چند جزء عینی نیز می‌‌شد که مهم‌ترین‌‌‌ آن‌ها تابوت، یعنی صندوقچه بود. بر اساس منابع ما، این صندوقچه را آدم [علیه السلام] از بهشت آورد.۳ طبق این حدیث،

1.. علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۶۶: «... فقال فی کتابه: «شرع لکم من الدین» یا آل محمد «ما وصّیٰ به نوحاً»؛ فقد وصّانا بما وصّیٰ به نوحاً. «والذی أوحینا إلیک» یا محمد «وما وصّینا به إبراهیم» وإسماعیل وإسحاق و یعقوب «وموسی وعیسی». فقد علمنا وبلَّغنا من عِلمِنا وإستَودَعنا. فنحن ورثه الأنبیاء ونحن ورثه أولوا العزم من الرسل».

2.. خوارزمی، المناقب، ص۴۷ (به نقل از بیهقی). حدیث شیعی دیگری می‌‌گوید که الواح موسی[ علیه السلام]،‌ انجیل عیسی[ علیه السلام]،‌ صحف ابراهیم‌[ علیه السلام] و زبور نزد ائمه شیعه‌[ علیهم السلام] است. ر.ک: Kister, "Ḥaddithū ‘An Banī Isrā’īi", IOS, ۲, p. ۲۳۲.

3.. ر.ک: طبری، التفسیر، ج۲، ص۳۸۴؛ ثعلبی،قصص الانبیاء، ص۲۳۶.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 816
صفحه از 302
پرینت  ارسال به