دوپهلو به سؤالات خصمانه‌‌ای داشتند که هدف از‌‌‌ آن‌ها برملا کردن عقایدشان بود. این روشِ موسوم به تعریض، لحن یا توریه، به عنوان روش مناسبی برای انجام تقیّه تحسین می‌شود؛^۱ و مزیت آن، این است که جمله‌‌ای که بیان می‌‌شود، یک دروغ حتمی نیست. با این حال این روش بدون دشواری نیست؛ زیرا همان‌‌گونه که در سنت شیعی آمده، پاسخ‌‌های دو پهلو نشانه نه تنها شیعیان بلکه نشانه اهل دورویی (منافقون) و دشمنان علی [علیه السلام] نیز هست. از این رو، آیه «و لَتَعرِفَنَّهُم فی لحن القول» (آنها را از پیچ و تاب دادن سخن‌شان می‌شناسی) (سوره محمد، آیه ۳۰) در تفسیرهایی متفاوت، هم اشاره به دشمنان علی [علیه السلام] و هم اشاره به طرفداران او تلقی می‌شود.^۲

یک روش مناسب دیگر مدارات است، واژه‌ای با معنای برخورد دوستانه و نرم با افراد، که اغلب این معنای ضمنی را نیز دارد که موجب پنهان نگاه داشتن نظر واقعی خود شخص از طرف مقابل نیز می‌شود.^۳ گفته می‌‌شود باقر [علیه السلام] آیه‌ای از اسفار پنجگانه عهد عتیق را خوانده که در آن خداوند به موسی [علیه السلام] می‌‌گوید اسراری را که برای وی فاش می‌کند، نزد خود نگاه داشته، و در عین حال با دشمنان با مدارات

با این حال غیر از دورویی، هیچ عملی مرتبط‌تر با شیعیان ‌‌امامی وجود ندارد، و برای رقبای ایشان که دورویی را با دروغ‌گویی یکی می‌‌دانستند هیچ عملی جذاب‌‌تر از آن نبود. از این رو، علمای شیعی در دفاع از این عمل، تلاش‌‌های مجدانه‌ای انجام دادند تا تفاوت میان دروغ واقعی^۱ و آن‌چه که کذب به نظر می‌رسد (ما ظاهره الکَذِب) را مشخص کنند؛ مورد دوم هنگامی که بتواند در خدمت دین باشد، مجاز است. مثال بارز این مطلب سخن یوسف [علیه السلام] است، که به برادرانش گفت: «شما دزد هستید» (سوره یوسف، آیه ۷۰). به گفته مجلسی، سخن وی موجب دروغ نشد (اگرچه یوسف می‌‌دانست که‌‌‌ آن‌ها دزد نیستند)؛ زیرا سخن او بر اساس دلیل مناسب (مصلحة) بیان شده، یعنی برای نگاه داشتن برادر کوچک‌ترش نزد خویش، در عین بی‌اطلاع نگاه داشتن سایر برادران از هویت واقعی خویش.^۲

تمایز مشابهی را ابن بابویه در رابطه با گروهی از اصحاب بیان می‌کند که هنگامی که تعدادی از کفار مکان پیامبر [صلی الله علیه و اله] را از ایشان جویا شدند، گفتند نمی‌‌دانند پیامبر [صلی الله علیه و اله] کجاست. به نظر ابن بابویه، این دروغ نیست، اگرچه به نظر دروغ می‌‌آید (و إن کان ظاهرهِ ظاهرَ کَذِب)؛ این صحابه به خاطر حفظ جان پیامبر [صلی الله علیه و اله] با جواب خود، باید تحسین شوند.^۳

ائمه [علیهم السلام] و اصحاب ایشان در عمل، تبحر خاصی در دادن جواب‌‌های مبهم و