225
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

عازم عراق بودند می‌گوید اعتقادات سرّی شیعی را فاش نکنند،۱ در حالی که صادق [علیه السلام] کتمان اسرار ائمه [علیهم السلام] را با جهاد برابر می‌‌داند.۲

او به محمد بن نعمان، مؤمن الطاق، می‌گوید که لعن کسی که این اسرار را فاش می‌‌سازد و دوری جستن از او، جایز است،۳ و به یکی دیگر از یاران خود، یعنی داود بن کثیر، می‌گوید اگر حدیثی را نقل کند و آشکار شود که او این حدیث را نقل کرده، وی باید منکر نقل حدیث شود.۴ صادق [علیه السلام] به شاگردی دیگر، به نام مُدرک، توضیح می‌‌دهد که تنها پذیرفتن ‌‌‌عقاید ‌‌امامی کافی نیست و انسان باید آن را از کسانی که صلاحیت دانستن آن را ندارند، پنهان و حفظ کند.۵ هنگامی که شیعیان باخبر شوند که یکی از بین خودشان در حال افشای ‌‌‌عقاید ایشان است، باید حداکثر سعی خود را به کار گیرند تا او را قانع کنند که از کارش دست بردارد. اگر موفق نشدند، باید کسی را که وی احترام زیادی برای او قائل است، به سویش روانه کنند، بدان امید که به سخنان وی گوش دهد. در هرحال‌‌‌ آن‌ها نباید حتی ضمن انتقاد، سخنان وی را تکرار کنند، بلکه باید در عوض این حرف‌‌ها را «زیرپای خود دفن کنند».۶ صادق [علیه السلام] مؤمنان را نصیحت می‌‌کند که زبان خود را نگاه دارند و در

1.. کلینی، الکافی، ج۲، ص۲۲۲، ش۴؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۵، ص۷۳.

2.. کتمان سرّنا جهاد فی سبیل اللّه (شیخ مفید، مجالس، و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۱۴۷؛ شیخ طوسی، أمالی، ج۱، ص۱۱۵؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۵، ص۷۰). هم‌چنین ر.ک: کلینی، الکافی، ج۲، ص۲۲۶، ش۱۶.

3.. ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۲۷. گفته شده صادق[ علیه السلام] با کسی که روایتی را از وی شنیده و آن را تکرار می‌کرده، قطع رابطه کرده است (نعمانی، الغیبة، ص۲۳؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۷۹).

4.. کشّی، رجال، ص۳۴۷؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۷۵.

5.. شیخ طوسی، أمالی، ج۱، ص۸۴؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۶۸.

6.. کلینی، الکافی، ج۲، ص۲۲۲ـ۲۲۳، ش۵؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۵، ص۷۴.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
224

باب آغازین کتاب الغیبة اثر محمد بن ابراهیم نعمانی (د. حدود ۳۴۵ق/۹۵۶م یا ۳۶۰ق/۹۷۱م) به حفاظت از اسرار خاندان پیامبر [صلی الله علیه و اله] از کسانی که نباید مطلع باشند، می‌‌پردازد. در یکی از احادیث این باب، علی [علیه السلام] پیروان خود را ملزم می‌کند تنها آن‌چه را که مردم پیشاپیش می‌‌دانند (و با آن راحت هستند) به‌‌‌ آن‌ها انتقال دهند و اطلاعاتی را که از آن بی‌‌خبرند، از‌‌‌ آن‌ها دریغ کنند. صادق [علیه السلام] در توضیح این مضمون بر آن است که به این صورت افراد هم به فرد انتقال دهنده خبر و هم به ائمه [علیهم السلام] علاقه‌‌مند می‌‌شوند.۱ امتحان اصلی مؤمنان نه صرفاً پذیرش سخنان ائمه [علیهم السلام]، بلکه مخفی نگاه داشتن این سخنان (سترُهُ و صیانته) از بیگانگان است؛ کسانی که رازها را برملا می‌‌سازند از ناصبی‌‌ها (افراطی‌های ضد علوی) بدترند.۲

روایات بسیاری داریم که در‌‌‌ آن‌ها ائمه [علیهم السلام] یاران خود را به پایبندی به کتمان توصیه می‌‌کردند. در یکی از این احادیث، باقر [علیه السلام] به گروهی از پیروان خویش که

1.. نعمانی، الغیبة، ص۲۱ـ۲۲. هم‌چنین ر.ک:
Amir-Moezzi, Le guide divin dans le shi‘isme originel: aux sources de l‘ésotérisme en Islam, p. ۲۵۳,
که در آن‌جا یادآوری می‌شود مُقتضب الأثر فی النصّ علی عدد الأئمة الإثنی عشر نوشته عیاش جوهری (د. ۴۰۱ق/۱۰۱۰ـ۱۰۱۱م) نیز با بابی راجع به تقیّه آغاز می‌شود.

2.. نعمانی، الغیبة، ص۲۲؛ هم‌چنین ر.ک: شیخ مفید، الإختصاص؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۷۹.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 834
صفحه از 302
پرینت  ارسال به