گزینهای نیز دارند. بر اساس یکی از این گزارشها، قابیل میدانست که شیث [علیه السلام] دارای علم فوق بشری است و وی را تهدید کرد که اگر برخورداری از این علم را برملا سازد، او را خواهد کشت. شیث [علیه السلام] برای جلوگیری از این خطر به همراه فرزندان و نوادگانش درهای را که در آن با قابیل و فرزندانش مبارزه کرده بودند، ترک کرده و برفراز کوهی هجرت نمود. آنها در آن جا زندگی مجزایی سپری کردند که در آن از لحاظ جسمانی و اجتماعی از آزاررسانندگان خویش جدا بودند.۱
ائمه [علیهم السلام]، گرچه از گزینه هدایت پیروان خود از راه دور و از خارج از سرزمینهای ظلم بهرهمند نبودند، اما گاهی به شیوه کتمان هویت خود، از یک تدبیر حفاظتی متفاوت استفاده میکردند. بر اساس داستانی، امام ششم، جعفر صادق [علیه السلام] رفتار یکی از یاران خود را که امام [علیه السلام] را در مسیر دیده اما نزدیک نرفته و استقبال نکرده بود، تحسین نمود؛ و در عین حال کسانی را که امام [علیه السلام] را به نام خطاب میکردند، مورد نکوهش قرار داد.۲ طبق نقلی دیگر، صادق [علیه السلام] روزی با فرزند خویش موسی کاظم [علیه السلام] در بازار مدینه قدم میزد. مردی لباس موسی [علیه السلام] را کشید و از هویت وی پرسید؛ صادق [علیه السلام] گفت که او را نمیشناسد.۳ رفتار زرارة بن أعین۴ پس از فوت صادق [علیه السلام] نمونهای دیگر از این باب است. گفته شده زراره، که از معدود افراد ممتازی بود که به وی گفته شده بود کاظم [علیه السلام] امام بعدی
1.. عیاشی، التفسیر، ج۱، ص۳۰۷، ش۷۷؛ به نقل از آن، بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۴۶۱؛
Rubin, "Prophets and Progenitors in the Early Shi‘a Tradition", p. ۴۱-۶۵, at p. ۵۷;Kohlberg, "Some Shi‘i Views of the Antediluvian World", SI, ۵۲, p. ۴۱-۶۶, at p. ۴۶-۴۷, repr. in Belief and Law in Imāmī Shī‘ism;
قس: مسعودی، إثبات الوصیة، ص۱۶ـ۱۷.
2.. نوبختی، فرق الشیعة، ص۹۲؛ اشعری قمّی، المقالات و الفرق، ص۱۰۵، همچنین ر.ک: کلینی، الکافی، ج۲، ص۲۱۸ـ۲۱۹، ش۹.
3.. منسوب به امام رضا علیه السلام، فقه الرضا، ص۳۳۸، که عمدتاً از کتاب التکلیف شلمغانی استفاده کرده؛ قس:
EIr, art. ''‘Alī al-Reẓā" (W. Madelung), at I, p. ۸۷۹b.
4.. در مورد وی ر.ک: van Ess, Theologie, I, p. ۳۲۱-۳۳۰.