117
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

کامل اسحاق [علیه السلام] عبرانی از سلسله حاملان‌‌ وصیت است. در واقع ذیل این حدیث، مجدداً تأکید می‌کند که مقدر شده بود اسحاق خارج از سلسله میراث الهی باشد. بنابر نقلی، قیدار [علیه السلام] تصور می‌کرد که جانشین او و وارث نور محمدی [صلی الله علیه و اله] باید از زنی از نسل اسحاق [علیه السلام] متولد شود؛  [لذا] با ۲۰۰ زن از آنان ازدواج کرد و ۲۰۰ سال منتظر ماند اما پسری زاده نشد. تا ‌این‌که از طریق وحی الهی مأمور به ازدواج با زنی از نژاد خالص عرب شد و آن‌گاه جانشینش حَمَل به دنیا آمد که نور محمد [صلی الله علیه و اله] را به ارث برد.۱

اما ‌درباره تابوت گفته شده که فرزندان اسحاق [علیه السلام] برای به دست آوردن آن تلاش کردند، اما قیدار [علیه السلام] از دادن آن امتناع ورزید. با این همه، از آن‌جا که تابوت در واقع متعلق به پیامبران بنی‌اسرائیل تلقی می‌شد،۲ گفته شده که قیدار [علیه السلام] آن را سرانجام به یعقوب [علیه السلام] واگذار کرد. با وجود این، توصیف این قضیه بسیار توجیه‌گرانه بوده و به رغم واگذاری تابوت توسط قیدار [علیه السلام]، برای تأکید بر شایستگی‌های وی، طراحی شده است. مهم‌ترین نکته این است که این جدّ عرب  [پیامبر [صلی الله علیه و اله]] تابوت را پیش از پیامبران بنی‌اسرائیل در اختیار داشته، و او بوده که آن را از عربستان برای آنان آورده است. خداوند او را مأمور انجام این کار کرد، زیرا او نه پیامبر، بلکه ‌وصی بود. گفته می‌شود که خود یعقوب [علیه السلام] هنگام دریافت تابوت از قیدار [علیه السلام]، او را گرامی داشت و با احترام بسیار با او رفتار کرد. او از پسرانش خواست که از قیدار [علیه السلام] استقبال کنند، او را به خاطر ازدواجش با زنی از نژاد خالص عرب ستود، و تولد پسرش حَمَل را، که از طریق برخی نشانه‌های اعجازآمیز از آن آگاه بود، پیشگویی کرد. این یعقوب [علیه السلام]‌بود که گفت خداوند مقدر کرده که

1.. مسعودی، إثبات الوصیة، ص۹۴ـ۹۶؛ خرگوشی، شرف النبی، ص۱۰ ستون اول تا ص۱۰ ستون دوم.

2.. سوره بقره: آیه ۲۴۸.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
116

آمده است.۱ معنای صحیح این متن را تنها می‌توان در قبال پس‌زمینه‌ای از نظریه‌‌ وصیت دریافت.

همان‌‌گونه که مشاهده شد، یکی از مهم‌ترین اجزاء ‌‌وصیت‌، تابوت یا همان صندوقچه‌ای بود که از زمان آدم [علیه السلام] بین همه انبیا دست به دست شده است. گفته شده که تابوت از ابراهیم [علیه السلام]‌به اسماعیل [علیه السلام] و از اسماعیل به اسحاق [علیه السلام]۲ و از وی به مابقی پیامبران عبرانی انتقال یافته است.۳ متن پیش‌گفته از کتاب إثبات، راجع به زمانی است که تابوت نزد اسماعیل [علیه السلام] بود. این متن خاص، برخلاف نظریه رایج ‌‌وصیت‌، شامل حدیثی می‌‌شود با این مضمون که اسماعیل [علیه السلام]‌‌‌ وصیت و تابوت را، نه برای برادرش اسحاق [علیه السلام]، بلکه برای پسرش قیدار [علیه السلام] به ارث گذاشت. او این کار را به این دلیل انجام داد که بر پیشانی قیدار [علیه السلام] پرتویی از نور محمد [صلی الله علیه و اله] دیده بود.۴ انتقال تابوت به قیدار [علیه السلام] بر ارتباط نزدیک این ابزار نبوت با یکی از برجسته‌ترین اجداد عرب محمد [صلی الله علیه و اله] تأکید داشته،۵ و نیز به معنای حذف

1.. ص۱۰ ستون اول و پس از آن.

2.. دربارۀ اسحاق‌[ علیه السلام] به عنوان جانشین اسماعیل[ علیه السلام]،‌ هم‌چنین ر.ک: طبری، تاریخ، ج۱، ص۳۱۴ـ۳۱۷.

3.. ر.ک: مطالب پیش‌گفته، بخش اول.

4.. مسعودی، إثبات الوصیة، ص۹۴؛ خرگوشی، شرف النبی، ص۱۰ ستون اول. هم‌چنین ر.ک: ثعلبی، قصص الانبیاء، ص۲۳۶.

5.. قیدار‌[ علیه السلام] و نبایوت[ علیه السلام]،‌ پسران اسماعیل[ علیه السلام]،‌ شخصیت‌های مهمی در شجره‌نامه قریش بودند. قریش، «فرزندان قیدار‌[ علیه السلام] و نبایوت[ علیه السلام]» محسوب می‌شدند. ر.ک: ابن هشام، سیرة النبی، ج۱، ص۱۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۵۷؛ بلاذری، أنساب، ج۱، ص۵۲؛ أزرقی، اخبار مکّه، ج۱، ص۶۴. هم‌چنین قس: ابن قتیبه، معارف، ص۱۶. گاهی نبایوت‌[ علیه السلام] پسر قیدار‌[ علیه السلام] تلقی می‌‌شود؛ ر.ک: ابن شهرآشوب، المناقب، ج۱، ص۱۳۵.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 807
صفحه از 302
پرینت  ارسال به