اساس دین را سست می‌‌کند نیز نمی‌‌تواند مجاز باشد.

در مناظرات داخلی شیعیان این نکته مطرح می‌‌شود که آیا پیامبر یا ‌‌امام می‌‌تواند در مواقع خطر مأموریت خویش را انکار کند. به نظر ابن بابویه، برخی شیعیان (قوم من أهل الحق) در این مورد میان این دو تمایز قائل شدند. پیامبر پیام خود را می‌‌آورد و برای مردم توضیح می‌‌دهد و‌‌‌ آن‌ها را به پذیرش آن دعوت می‌‌کند. اگر قرار بود که او حقیقت این پیام را (به روشنی بلافاصله پس از آوردن آن) انکار کند، هیچ کس نمی‌توانست به جای وی آن را توضیح دهد، و در نتیجه، این پیام ‌‌تأثیرگذاری خود را از دست می‌‌داد. در مقابل، ‌‌امام تنها می‌‌بایست بر پیامی که پیامبر قبلاً ابلاغ کرده، صحه بگذارد. نتیجه آن که، این پیام حتی اگر ‌‌امام سکوت کرده و ‌‌امامت خویش را انکار نماید، در هر صورت برای برخی شناخته خواهد شد.^۱ نظر خود ابن بابویه این است که پیامبر و ‌‌امام از لحاظ دورویی یکسان هستند؛ هر دو می‌‌توانند بلافاصله پس از ابلاغ پیام‌شان دورویی کنند.^۲

علاوه بر این، دورویی را شرایط حاکم مشخص می‌کند. گفته می‌شود تقیّه در عرصه فقه و دین، که گفته شده در زمان علی زین العابدین [علیه السلام] اجرا می‌‌شده، در

نماز، لوازمی دارد. از این رو مؤمن با ‌این‌که به طور عادی مجاز به اقتدا به یک بی‌‌‌‌‌ایمان  [به مذهب تشیع] نیست، اما هنگامی که در خطر است باید این کار را انجام دهد. هنگامی که چنین موقعیتی پیش می‌‌آید وی نباید آن شخص بی‌‌‌‌‌ایمان  [به مذهب تشیع] را ‌‌امام جماعت تلقی کند، بلکه باید نمازش را فُرادیٰ به جای آورد. در صورت امکان، باید ابتدا نمازش را در خانه به جای آورده و سپس به فرد ملحد اقتدا کرده و این نماز را نماز مستحب (تطوّع) لحاظ نماید.^۱ ‌‌امام زین العابدین [علیه السلام] از روی تقیّه در نماز جمعه با «سران پلیدی» (أئمة الجور) شرکت می‌‌کرد اما این نمازها را صحیح نمی‌‌دانست و پس از آن نماز ظهر را به تنهایی به جای می‌‌آورد.^۲

در عین حال، ملاحظاتی اخلاقی و مذهبی‌ مطرح هست که انجام دورویی را محدود می‌‌کند. مثلاً، اگر استفاده از آن به خطر جانی بینجامد، باید ممنوع گردد،^۳ و هم‌چنین نمی‌‌توان آن را بهانه‌‌ای برای رفتار گناه‌‌آلود عنوان کرد. شیعیان ‌‌امامی از این حقیقت که گفته می‌‌شود جعفر، برادر ‌‌امام یازدهم حسن عسکری [علیه السلام]، رفتار گناه‌آلودی داشته، برای دفاع از ادعای خود مبنی بر عدم صلاحیت وی برای جانشینی عسکری [علیه السلام] به عنوان ‌‌امام استفاده می‌کنند.^۴ دورویی در مواقعی که اِعمال آن دقیقاً