باب آغازین کتاب الغیبة اثر محمد بن ابراهیم نعمانی (د. حدود ۳۴۵ق/۹۵۶م یا ۳۶۰ق/۹۷۱م) به حفاظت از اسرار خاندان پیامبر [صلی الله علیه و اله] از کسانی که نباید مطلع باشند، میپردازد. در یکی از احادیث این باب، علی [علیه السلام] پیروان خود را ملزم میکند تنها آنچه را که مردم پیشاپیش میدانند (و با آن راحت هستند) به آنها انتقال دهند و اطلاعاتی را که از آن بیخبرند، از آنها دریغ کنند. صادق [علیه السلام] در توضیح این مضمون بر آن است که به این صورت افراد هم به فرد انتقال دهنده خبر و هم به ائمه [علیهم السلام] علاقهمند میشوند.۱ امتحان اصلی مؤمنان نه صرفاً پذیرش سخنان ائمه [علیهم السلام]، بلکه مخفی نگاه داشتن این سخنان (سترُهُ و صیانته) از بیگانگان است؛ کسانی که رازها را برملا میسازند از ناصبیها (افراطیهای ضد علوی) بدترند.۲
روایات بسیاری داریم که در آنها ائمه [علیهم السلام] یاران خود را به پایبندی به کتمان توصیه میکردند. در یکی از این احادیث، باقر [علیه السلام] به گروهی از پیروان خویش که
1.. نعمانی، الغیبة، ص۲۱ـ۲۲. همچنین ر.ک:
Amir-Moezzi, Le guide divin dans le shi‘isme originel: aux sources de l‘ésotérisme en Islam, p. ۲۵۳,
که در آنجا یادآوری میشود مُقتضب الأثر فی النصّ علی عدد الأئمة الإثنی عشر نوشته عیاش جوهری (د. ۴۰۱ق/۱۰۱۰ـ۱۰۱۱م) نیز با بابی راجع به تقیّه آغاز میشود.
2.. نعمانی، الغیبة، ص۲۲؛ همچنین ر.ک: شیخ مفید، الإختصاص؛ و به نقل از آن، علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۷۹.