169
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

آخر به سمت سامرا رو کرده با دادن سلام به امام غایب(عج)، عاجزانه از ایشان تعجیل در بازگشتش را می‌خواهند.

مجلس، بسته به شرایط، ممکن است از نیم تا یک ساعت طول بکشد (در ایران ممکن است زمان  [مراسم] از چند ساعت تا کل یک روز استمرار یابد). پذیرایی با چای، دو نوع کیک و هم‌چنین سیگار صورت می‌گیرد. آب خنک و شربت (نوشیدنی گلاب و شکر) نیز به وسیله پسربچه‌ها توزیع می‌گردد.

بین هفتم تا دهم محرم نمایش‌های کوتاهی اجرا می‌شود که افرادی نظیر قاسم یا عباس [علیه السلام] را نمایش داده، و در به اوج رساندن احساسات نقش دارد.

زنان نیز جدای از مردان ‌تعزیه دارند. هر خانواده محترم و ثروتمندی، در خلال ماه محرم و صفر و به صورت سالانه، قِرایَة ده‌روزه زنان را عهده‌دار می‌شود. زنان با موهای پریشان و با لباس‌های سیاه، دایره‌وار می‌نشینند. یک مُلّایَة (آوازگر) با بازخوانی شهادت حسین [علیه السلام] و خانواده‌اش در ‌کربلا برنامه را آغاز می‌کند. پس از حدود نیم ساعت، در حالی که زنان با دست بر سینه خود زده و به صورت موزون و منقطع می‌گویند: «وِی‌وِی»، مُلّایَة به میان حلقه آمده و خواندن نوحه‌هایی در قالب مرثیه را آغاز می‌کند. آنها اولین خط نوحه را مثل بند ترجیع تکرار می‌کنند. عموماً مُلّایَة به وسیله کیفیت صدای خود شرکت‌کنندگان را به گریستن تحریک می‌کند. به مرور رفتار زنان هرچه بیشتر شورانگیز می‌شود. در حالی که با شدت بر سینه و گاهی بر صورت خود می‌زنند، تکان دادن بدن به سمت جلو و عقب شدیدتر می‌شود. در روز عاشورا زنان حتی نیم‌تنه خود را برهنه کرده و بر سینه یا سر خود می‌زنند. زنان و دخترانی که بیرون حلقه ایستاده‌اند با صدای بلند جیغ می‌زنند: یا ابو، یا ابو،... (پدر، پدر،...).

‌تعزیه زنان نیز بین نیم تا یک ساعت طول می‌کشد. معمولاً وقفه‌ای کوتاه برای توزیع سیگار، چای و آب وجود دارد. در هفتم محرم، روز عباس [علیه السلام]، «نان عباس [علیه السلام]» با پنیر و سالاد کاهو و سبزی توزیع می‌شود. قِرایَة معمولاً در لحظه‌ای


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
168

می‌شود که در آن ‌کربلا با زمان حاضر ترکیب می‌گردد.

مِمبَر (منبر) در مقابل درب ورودی نصب می‌شود. نیمکت‌ها و صندلی‌هایی در امتداد دیوارهای صحن قرار داده می‌شوند، و سادات (نوادگان پیامبر [صلی الله علیه و اله])، شیوخ و سایر افراد روی آن، شرکت‌کنندگان دیگر بر روی زمین و به شکل دایره گرداگرد مِمبَر، و زنان به صورت جداگانه در ایوان‌ها یا اتاق‌های پشتی می‌نشینند.

خطیب، همانند ایران، میان وضعیت محلی کنونی و بی‌عدالتی بنی‌امیه ارتباط برقرار می‌کند. به علاوه او بیان خود را با مرثیه و نوحه درباره شهدا آب و تاب می‌دهد که بیشتر به صورت آواز با گویش عراقی خوانده شده و به وسیله جمع حاضر تکرار می‌گردد. واعظ به امید ایجاد گریه و زاری، شرکت‌کنندگان را به حزن و عزاداری تحریک می‌کند. برخی با صدای بلند گریه کرده و بر سینه یا پیشانی، و برخی دیگر بر زانوی خود می‌زنند. به همراه سخنرانی علیه بنی‌امیه و مخصوصاً یزید و شمر، نفرین‌هایی با صدای بلند به گوش می‌رسد، مانند: «لعنت خدا بر یزید!». دیگران فریاد می‌زنند: «ای حسین [علیه السلام]! کاش خداوند مرا به جای تو به کشتن می‌داد» یا «اگر همراه تو بودیم به بهشت دست می‌یافتیم».

از اولین تا پنجمین روز محرم، داستان کلی ‌کربلا بازخوانی می‌شود. در ششمین روز داستان مسلم، روز هفتم داستان عباس [علیه السلام]، روز هشتم داستان قاسم، روز نهم داستان علی اکبر و در دهمین روز محرم، یعنی عاشوراء، زمانی که احساسات به اوج خود رسیده، داستان حسین [علیه السلام] بازگو می‌شود. سپس جمعیت در حالی که بر سینه می‌زنند با صدای بلند می‌گویند: «اسب‌هایی که بر سینه تو تاختند باید بر سینه‌های ما نیز می‌تاختند». آنها پیشانی خود را به زمین ‌کربلا می‌سایند تا همراهی عاطفی خود را نشان دهند. چنین مجالسی سرانجام در حالی که همه به سمت ‌کربلا رو کرده‌ و دست‌های‌شان را به سمت آسمان بلند کرده‌اند، و به حسین [علیه السلام] ادای احترام می‌کنند، به پایان می‌رسد. سپس همگی به سمت نجف و در

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 747
صفحه از 302
پرینت  ارسال به