79
اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین

منجر به دشمنی غالیان با زراره شده بود. دشمنی غالیان با زراره، محمد بن‌مسلم، برید بن‌معاویه و ابوبصیر به حدی بود كه غالیان از راه دشمنی با زراره و این سه تن شناخته می‌شدند.۱ حمران در مورد ادعای ابوالخطاب درباره نبوت ائمه علیهم السلام - که متأثر از نگرش غلط وی به مسئله تحدیث بود - از امام صادق علیه السلام می‌پرسد و آن حضرت علیه السلامآن را رد می‌کند.۲ در گزارشی دیگر عبداللّه بن‌بکیر از امام صادق علیه السلام در مورد ابتلای مؤمنان به بیماری برص و مانند آن پرسش می‌کند؛۳ مبتلا نشدن مؤمنان به جذام و برص و بیماری‌هایی ‌از این نوع، از اندیشه‌های ‌مغیرة بن‌سعید بوده است.۴

رویکرد زراره و خاندانش در مواجهه با متهمان به غلو، شناخت صحیح آنان، نقد و اصلاح دیدگاهشان بوده است. نخستین اقدام در شناختِ صحیحِ متهمان به غلو، پرسش از شخصیت آنان از امامان علیهم السلام است. زراره از امام صادق علیه السلام در مورد جابر بن‌یزید جعفی پرسید و امام علیه السلام فرمود: او را بیش از یک بار در محضر پدرم ندیده‌ام و تا کنون به نزد من نیامده است.۵ سعی در اصلاح اندیشه این گروه و انتقاد از رفتار آنان در نزد ائمه علیهم السلام دیگر اقدام آل‌اعین بوده است؛ برای نمونه، زراره در نزد امام صادق علیه السلام از همنشینی مفضل با افراد سبک انتقاد كرده است.۶

عرضه اندیشه «تفویض امور از جانب خداوند به امامان علیهم السلام» که موجب

1.. همان، ص۱۳۷۔۱۳۸.

2.. صفار، بصائر الدرجات، ص۲۵۸.

3.. کلینی، الکافی، ج۲، ص۲۵۸.

4.. محمَّد بن یحیى عن محمّد بن الحسین عن صفوان عن معاویة بن عمَّار عن ناجیة قال قلت لأَبی جعفر علیه السلام إن المغیرة یقول إنَّ المؤمن لا یبتلى بالجذام و لا بالبرص و لا بكذا و لا بكذا فقال إن كان لغافلا عن صاحب یاسین إنَّه كان مكنَّعا ثم رد أَصابعه فقال كأَنِّی أَنظر إلى تكنیعه أَتَاهم فأَنذرهم ثم عاد إلیهم من الغد فقتلوه ثم قال إن المؤمن یبتلى بكل بلیة و یموت بكل میتة إلَّا أَنّه لا یقتل نفسه (همان، ج۲، ص۲۵۷).

5.. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۱۹۱.

6.. همان، ص۳۲۶۔۳۲۷.


اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
78

مجعول بوده‌اند که طبعاً علت برخی از آنها می‌توانسته غالیانه بودن باشد را گردآورده بود تا آتش بزند.۱ همچنین پرسش وی درباره سهوالنبی۲ می‌تواند دلیلی بر تلاش‌های او برای شناخت مصادیق غلو باشد؛ ‌‌‌چرا که عدم سهوالنبی نزد برخی از مردم منطقه کوفه که گویی اندیشه‌های ‌غلوآمیز داشته‌اند، پذیرفته شده بود.۳

در اندیشه شیخ صدوق نیز غالیان و اهل تفویض منکر سهوالنبی بودند.۴ زراره در روایتی از امام صادق علیه السلام به انحراف و لعن مغیرة بن‌سعید و ابوالخطاب اشاره دارد.۵ همچنین در مورد افکار غلوآمیز حمزة بن‌عمار بربری که از غالیان بود،۶ با امام صادق علیه السلام گفت‌وگو کرد.۷ مبارزه با غالیان و نشر صحیح آموزه‌های ‌ائمه علیهم السلام

1.. صفار، بصائر الدرجات، ص۲۳۶.

2.. شیخ طوسی، تهذیب، ج۲، ص ۳۵۰۔۳۵۱.

3.. حدثنا تمیم بن عبداللّه بن تمیم القرشی قال حدثنی أبی عن أحمد بن علی الأنصاری عن أبی الصلت الهروی قال قلت للرضا علیه السلام یا ابن رسول اللّه إن فی سواد الكوفة قوما یزعمون أن النبی صلی الله علیه و اله لم یقع علیه السهو فی صلاته فقال كذبوا لعنهم اللّه إن الذی لا یسهو هو اللّه الذی لا إله إلا هو قال قلت یا ابن رسول اللّه و فیهم قوما یزعمون أن الحسین بن علی علیه السلام لم یقتل و أنه ألقی شبهه على حنظلة بن أسعد الشامی و أنه رفع إلى السماء كما رفع عیسى ابن مریم علیه السلام و یحتجون بهذه الآیة «وَ لَنْ یجْعَلَ اللّه لِلْكافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا» فقال كذبوا علیهم غضب اللّه و لعنته و كفروا بتكذیبهم لنبی اللّه  صلی الله علیه و اله فی إخباره بأن الحسین بن علی علیه السلام سیقتل... (شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۰۳۔ ۲۰۴).

4.. قال مصنف هذا الكتاب رحمه اللّه إن الغلاة و المفوضة لعنهم اللّه ینكرون سهو النبی صلی الله علیه و اله و یقولون لو جاز أَن یسهو فی الصلاة لجاز أَن یسهو فی التبلِیغ لأَن الصلاة علیه فریضة كما أَن التبلیغ علیه فریضة (شیخ صدوق، من لايحضره الفقیه، ج۱، ص۳۵۹).

5.. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۲۲۸.

6.. همان، ص۳۰۵.

7.. وجدت بخط جبریل بن أحمد حدثنی محمد بن عیسى، عن علی بن الحكم، عن حماد بن عثمان، عن زرارة، قال قال أبو عبداللّه علیه السلام أخبرنی عن حمزة أ یزعم أن أبی آتیه قلت نعم، قال كذب و اللّه ما یأتیه إلا المتكون، إن إبلیس سلط شیطانا یقال له المتكون یأتی الناس فی أی صورة شاء، إن شاء فی صورة صغیرة و إن شاء فی صورة كبیرة، و لا و اللّه ما یستطیع أن یجی‏ء فی صورة أبی (همان، ص ۳۰۰).

  • نام منبع :
    اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1053
صفحه از 208
پرینت  ارسال به