177
اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین

می‌دانستند که از پیامبر صلی الله علیه و اله به ارث برده‌اند.۱

از دیگر ویژگی‌ها ‌و شاخصه‌هایی ‌که محدوده اختیارات انبیا و ائمه علیهم السلام (حجت) را روشن می‌سازد، مسئله تفویض احکام دین یا همان حق تشریع به پیامبر و ائمه علیهم السلام است. اینکه آیا پیامبر و امام فقط بازگوکننده احکام دین بوده‌اند یا حق تشریع نیز داشته‌اند، مورد سؤال شیعیان بوده است. از ظاهر روایتی چنین برداشت می‌شود که بعضی از اصحاب قیص ماصر از این مسئله بی‌اطلاع، یا حتی به آن بی‌اعتقاد بوده‌اند، تا اینکه امام صادق علیه السلام این مسئله را برایشان بیان كرده است.۲ زراره با نقل چند روایت در مورد تفویض مسائل شریعت به پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و ائمه علیهم السلام، این مسئله را برای جامعه شیعه روشن کرده است.۳ حمران نیز با نقل روایتی از امام باقر علیه السلام بر داشتن حق تشریع پیامبر صلی الله علیه و اله تأكید کرده است.۴

حمران هیچ روایتی در مورد تفویض احکام دین به ائمه علیهم السلام نقل نکرده، اما باید در نظر داشت كه به احتمال قوی، او نیز در حق تشریع داشتن امام با نبی تفاوتی نمی‌دیده است. روایات صادره از ائمه و عملکرد محدثان عصر حضور، دلیل روشنی خواهد بود بر اینکه امامیان نخستین و شاید بتوان گفت حمران، تفاوتی بین نبی و امام در این مسئله قائل نبوده‌اند. در برخی روایات بر حق تشریع پیامبر صلی الله علیه و اله و ائمه علیهم السلامتأكید شده است.۵ همچنین پیشوایان دین در جواب پرسش از جایگاه امام فرموده‌اند: «امام در تمامی جهات همانند نبی است، تنها تفاوت این است که ائمه نبی نیستند».۶ حتی در روایتی تفاوت پیامبر صلی الله علیه و اله با ائمه علیهم السلام در مقام نبوت و تعداد ازدواج‌های ‌پیامبر صلی الله علیه و اله

1.. حسینی‌زاده، «نوبختیان در رویارویی با متکلمان معتزلی و امامی»، ص ۲۰۔۲۱.

2.. کلینی، الکافی، ج۱، ص ۲۶۶.

3.. برای نمونه نک: همان، ص۲۶۶- ۲۶۷.

4.. صفار، بصائر الدرجات، ص۳۸۰.

5.. کلینی،کافی، ج۱، ص۲۶۵، ۲۶۷- ۲۶۸.

6.. همان، ص۲۶۸، ۲۶۹، ۲۷۰.


اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
176

انواع انبیا ذکر کرده است.۱

همان‌گونه که ذکر شد، واکاوی ویژگی‌ها ‌و خصوصیات امامت، از دیگر تلاش‌های این خاندان برای آشنا شدن با ابعاد امامت است. یکی از مهم‌ترین خصوصیات ائمه علیهم السلام، تحدیث یعنی سخن گفتن با ملائکه است. از مهم‌ترین دغدغه‌های ‌آن روز جامعه شیعه، اصل موضوع صحبت کردن ائمه علیهم السلام با ملائکه، چگونگی این تکلم و فرق آن با وحی نازل شده بر انبیا بوده است. حمران با پرسش‌های متعدد و مختلف از امامان شیعه و انتقال آن به شیعیان سعی در روشن شدن این ویژگی امامت داشته است.۲

زراره نیز بر مسئله تحدیث اهتمام بسیاری ورزیده و برای روشن شدن ابعاد مختلف این مسئله سؤالات فراوانی از ائمه علیهم السلام پرسیده است.۳ امام باقر علیه السلام برای رساندن پیام «محدَّث بودن اوصیای امام علی علیه السلام» به حکم بن‌عتیبه، که گویی به محدَّث بودن امامان علیهم السلام، به جز امام علی‌ علیه السلام، ایمان نداشته،۴ زراره را برگزید.۵ به نظر می‌رسد این دیدگاه آل‌اعین در تعارض با چیزی باشد که برخی شواهد از دیدگاه هشام و شاگردش یونس، بن‌عبدالرحمان می‌نمایانند. بر اساس شواهد، هشام و یونس الهام و تحدیث را برای ائمه علیهم السلام نمی‌پذیرفتند و علم ایشان را اکتسابی

1.. عن زرارة عن أبی جعفر علیه السلام قال الأنبیاء على خمسة أنواع، منهم من یسمع الصوت مثل صوت السلسلة، فیعلم ما عنى به و منهم من ینبأ فی منامه مثل یوسف و إبراهیم، و منهم من یعاین، و منهم من ینكت فی قلبه و یوقر فی أذنه (عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۱۶۶).

2.. برای نمونه نک: کلینی، الکافی، ج ۱، ص۲۷۱؛ صفار، بصائر الدرجات، ص۱۴۰، ۳۲۰، ۳۲۲.

3.. برای نمونه نک: کلینی، الکافی، ص۱۷۶؛ صفار، بصائر الدرجات، ص۳۲۲.

4.. صفار، بصائر الدرجات، ص۳۲۴.

5.. حدثنا أحمد بن محمد عن الحجال و غیره عن القاسم بن محمد عن‏زرارة قال أرسل أبو جعفر علیه السلام إلى زرارة أعلم الحكم بن عیینة أن أوصیاء علی علیه السلام محدثون (همان، ص۳۲۰۔۳۲۱).

  • نام منبع :
    اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1070
صفحه از 208
پرینت  ارسال به