159
اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین

است۱ و تنها از حمران در مباحث کلامی روایت دارد؛ روایات کلامی وی از حمران در موضوع امامت است.

ـ یزید ابوخالد قماط: وی بیشترین روایات اعتقادی خویش را از حمران و همچنین بیشترین روایات اعتقادی حمران را نقل کرده است. او در مورد وجوب تبعیت از امام مفترض الطاعه، با یک زیدی مناظره کرد و مورد تحسین امام صادق علیه السلام قرار گرفت.۲

ـ حارث بن مغیره نصری: روایات اعتقادی وی تنها در مبحث امامت است و تمام آنها را از حمران نقل کرده است. با توجه به اینکه در عصر حیات وی مباحث کلامی دیگری رایج بوده، می‌توان نتیجه گرفت که حارث فقط به مسئله امامت توجه داشته و در این زمینه نیز تنها از حمران بهره برده است. این می‌تواند شاهدی باشد بر اینکه حمران در مباحث امامت شناخته شده و مرجع اصحاب بوده است.

از این رو، می‌توان حمران را مرجعی در مسائل امامت در زمانه خود دانست که علاوه بر پی‌گیری روایات امامت، مورد توجه راویان حوزه امامت نیز بوده است. امام صادق علیه السلام حارث را محل آرامش و سکینه اصحاب معرفی کرده است۳ که از جایگاه والای وی نشان دارد. شاید علت سکینه بودن آن باشد که وی روایات و مطالب زیادی در مورد امامت می‌دانست و می‌توانست ابهامات مسئله مهم امامت را حل کند.

ـ عبداللّه بن‌حمّاد انصاری: وی روایات بسیاری در مسئله امامت دارد، ولی حتی یک روایت نیز در مورد دیگر مسائل علم کلام از وی به ما نرسیده است. از او هیچ روایتی در مورد اسماء و صفات، قضا و قدر، جبر و اختیار، اراده، استطاعت و

1.. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص ۳۴۷.

2.. همان، ص ۴۱۱.

3.. همان، ص۳۳۷.


اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
158

همچنین فرزندان ابن‌حنفیه قائم را از خود می‌دانند». امام علیه السلام این مدعای فرزندان امام حسن علیه السلام و ابن‌حنفیه را رد می‌کند.۱ حمران در مورد ادعای ابوالخطاب، مبنی بر نبوت ائمه علیهم السلام، از امام صادق علیه السلام می‌پرسد كه امام علیه السلام آن را رد می‌کند.۲ از این‌گونه گزارش‌ها ‌و روایات به خوبی استفاده می‌شود که حمران از مسائل و پرسش‌های روزآگاه بوده که نشان دقت نظر و حضور او در بدنه فکری و عقیدتی جامعه است، و با باور به جایگاه علمی امام علیه السلام، آنها را به محضر امام علیه السلام عرضه می‌كرده است.

می‌توان یکی از نمود‌های ‌تمرکز فکری حمران بر مسئله امامت را در توجه راویان روایات امامت به حمران یافت. برخی از این راویان عمده روایاتشان در مباحث امامت بوده و حتی در این مسائل مناقشه و مناظره نیز كرده‌اند. این اشخاص روایت مباحث امامت را یا تنها از حمران نقل کرده‌اند و یا نخستین روایاتشان در باب امامت را از حمران گرفته‌اند و سپس از راویان دیگر در این موضوع اخذ روایت کرده‌اند. برخی از این راويان عبارت‌اند از:

ـ حجر بن‌زائده حضرمی: وی ثقه و صحیح المذهب شمرده شده است.۳ او روایات کلامی حوزه امامت را تنها از حمران نقل کرده است. حجر بن‌زائده به بحث‌های ‌امامت مشغول بوده و با مفضل بن‌عمر درباره مباحث امامت (تفویض رزق به ائمه علیهم السلام) مناظرات و نزاعات کلامی داشته است.۴ عبداللّه بن‌مسکان روایات حجر از حمران را در مباحث امامت نقل کرده و کتابی نیز در امامت داشته است.۵

ـ ادیم بن‌حر جعفی: وی ثقه، دارای اصل۶ و از مصاحبان امام صادق علیه السلام بوده

1.. عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۹۱.

2.. صفار، بصائر الدرجات، ص۲۵۸.

3.. نجاشی، رجال، ص۱۴۸.

4.. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۲۳.

5.. نجاشی، رجال، ص۲۱۴.

6.. همان، ص۱۰۶.

  • نام منبع :
    اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1097
صفحه از 208
پرینت  ارسال به