اسلامی حساسیت خاصی نشان می‌دادند و در صدد بودند بر اساس تفکری عقلانی بر متون دینی ‌‌‌‌‌خصوصاً آیات قرآنی در مسائل مختلف نظریه‌‌‌پردازی نمایند. ظاهراً نظریه‌‌‌پردازی آنها در مسائل اعتقادی به معنای ارائه دیدگاه مستقل نبود؛ بلکه آنها تایید امام علیه السلام را مرجع نهایی دست‌‌‌‌یابی به معارف دینی می‌دانستند. بدین رو باید گفت روش آل اعین در تئوری پردازی‌های کلامی، بهره‌‌‌‌‌‌‌‌گیری هم‌زمان از عقل و آموزه‌های ‌‌‌‌اهل بیت علیهم السلام بود؛ به‌طوریکه همواره تلاش وافری از سوی این خانواده برای تطبیق تئوری‌‌‌پردازی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با معارف ‌‌‌‌اهل بیت علیهم السلام صورت می‌گرفت. کوشش‌های زراره به منظور همگون‌‌‌‌‌سازی دیدگاه کلامی‌اش با معارف ‌‌‌‌اهل بیت علیهم السلام ابتدا در مسئله ایمان و کفر و سپس اسماء و صفات با همراهی برادرش حمران، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌همچنین در نمونه‌‌‌‌‌‌‌ای برجسته‌‌تر تلاش نسل بعدی این خاندان در اصلاح دیدگاه زراره در مسئله استطاعت بر اساس آموزه‌های ‌‌‌‌اهل بیت  علیهم السلام نمونه‌های بارزی از روش کلامی آل اعین است.

پیشینه پژوهش

‌‌‌‌‌پژوهش‌های متعددی در این زمینه صورت گرفته است که هرکدام زوایایی از زندگانی این خاندان را روشن نموده است. در میان مطالعات پیشرفته شیعه‌‌‌‌‌‌شناسی ‌‌‌‌‌خصوصاً در سه دهه اخیر، فان اس در ‌‌‌‌‌‌دائرة المعارف خود که به زبان آلمانی در سال ۱۹۹۰م به چاپ رسید در مدخل جامعی در باب خاندان زراره، توجه جدّی به اندیشه زراره و خاندانش نشان داده است.^۱ هر چند او به اندیشه‌های کلامی زراره پرداخته است؛ اما تطور تاریخی این اندیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از دید او پنهان مانده است. مادلونگ نیز در مقاله خود با عنوان نقش شیعیان و خوارج در کلام پیش از

بود و امام چهارم، علی‌بن حسین علیه السلام را نیز ملاقات کرده بود. اخبار وارده در كتب رجال و آثار ائمه اطهار علیهم السلام در مدح حمران متواتر است و از این احادیث چنين استفاده می‌‌شود كه در جلالت قدر بر زراره و سایر برادرانش پیشی دارد. بکیر بن اعین از اصحاب امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام و از راویان آن دو معصوم علیهما السلام بود. عبدالملک بن اعین از یاران نزدیک امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام محسوب می‏شود و با برادرانش بارها برای دیدار ائمه علیهم السلام به مدینه رفته و از محضر پرفیض‏شان بهره برده بود. از بین فرزندان اعین، موجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین شخصیت در بین اهل سنت عبدالملک می‌باشد؛ ابن حجر العسقلانی عبد الملک‌ بن أعین را شیخ صدوق شیعی، معرفی می‌کند. عبدالرحمن از اصحاب امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام و از فقها بود و از آن دو بزرگوار روایت نقل می‏کرد. گرچه بر اساس کلام ابو غالب، عبدالرحمن در زمان امام‏صادق علیه السلام چشم از جهان فروبست؛ امّا بر اساس کلام شیخ طوسی، وی بعد از حیات امام صادق علیه السلام نیز زنده بوده است.

این خاندان در زمینه معارف دینی، از دوران امام سجاد علیه السلام تا وفات ابوغالب زراری در سال ۳۶۸ ق فعال و مؤثر ‌بودند و تلاش فراوانی برای فراگیری و نشر آموزه‌های ‌‌‌‌‌اهل بیت علیهم السلام از خود نشان دادند. بازتاب فعالیت‌های علمی این خاندان در متون روایی و کلامی امامیه، از تلاش و جدّیت این خاندان در فهم و نشر مسائلی همچون ایمان و کفر و استطاعت سخن به میان آورده. همچنین در کتب سایر فرق اسلامی نظریات خاصی در مسئله صفات الهی، استطاعت و معرفت اضطراری به این خاندان نسبت داده شده است که نشان از جایگاه علمی آنان در بین سایر طوایف مسلمانان است. به سبب همین جایگاه رفیع علمی خاندان اعین و تأثیر به سزای اندیشه‌های آنان در کلام امامیه و مطرح شدن شبهاتی پیرامون اندیشه‌های ایشان، پژوهش درباره اندیشه‌های کلامی این خاندان را ضروری می‌نماید.

آل اعین از جمله اندیشه ورزانی هستند که به مسائل جدید الورود به حوزه تفکر