حمران بن اعین پاسخ می‌دهد كه فرشته‌ای در وجود انسان وجود دارد که او را به خیر و نیکی امر می‌کند.۱ امام علیه السلام در پاسخ به سؤال عبداللّه بن‌بکیر در این مسئله با استناد به «أَیدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ» بر مفارقت روح ایمان تأكید می‌کند.۲ عبید بن‌زراره از امام صادق علیه السلام می‌پرسد كه آیا تمام روح ایمان از زانی جدا می‌شود یا بعضی از آن و امام علیهم السلام بر جدا شدن تمام روح ایمان تأكید می‌ورزد.۳
توجه فراوان خاندان اعین به مسئله ایمان و وجود روایاتی که در آنها به هم‌فکر بودن زراره با ابوحنیفه اشاره شده است، برخی را به این گمان کشانده که زراره در مسئله ارجاء با ابوحنیفه وحدت نظر داشته است. فان‌اس می‌گوید که زراره قائل به ارجاء بوده و ایمان را به معنایی می‌گرفت که ابوحنیفه قائل بود.۴ ظاهراً مطلبی که فان‌اس را به این عقیده رسانده، وجود دو نقل کشی است که طبق آنها امام صادق علیه السلام زراره و اصحابش را در کنار ابوحنیفه و اصحابش مذمت كرده است.۵ علاوه بر این دو روایت، روایت دیگری نیز در تفسیر عیاشی آمده که در آن قدح زراره و اصحابش در کنار ابوحنیفه و اصحابش مطرح شده است.۶
1.. عده ای از علما، اصول الستة عشر، ص ۱۶۰.
2.. برقی، المحاسن، ج۱، ص۱۰۶.
3.. فان.اس، علم الکلام و المجتمع، ص ۴۴۵.
4.. برای نمونه به یکی از این روایات اشاره می‌کنیم: حدثنی محمد بن نصیر، قال حدثنی محمد بن عیسى، عن حفص مؤذن علی بن یقطین یكنى أبا محمد، عن أبی بصیر، قال قلت لأبی عبداللّه علیه السلام الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یلْبِسُوا إِیمانَهُمْ بِظُلْمٍ قال أعاذنا اللّه و إیاك یا أبا بصیر من ذلك الظلم ذلك ما ذهب فیه زرارة و أصحابه و أبو حنیفة و أصحابه (کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۱۴۵۔ ۱۴۶).
5.. هارون بن خارجة قال سألت أبا عبداللّه علیه السلام عن قول اللّه «وَ مَنْ یكْفُرْ بِالْإِیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ» قال فقال من ذلك ما اشتق فیه زرارة و أبو حنیفة (عیاشی، تفسیر العیاشی، ص۲۹۷).
