فعاليت و كسب روزى ، و شب، براى استراحت و برطرف كردن خستگى . اگر شب براى استراحت و رفع خستگى قرار داده نمى شد ، كار مداوم و خستگى هاى پياپى ، جسم انسان را فرسوده مى كرد .
همان گونه كه در بحث لذّت كار مطرح كرديم ، تلاش و فعاليت ، يكى از عوامل آرامش و بهداشت روان است؛ اما كار و تلاش مستمر هم ، موجب خستگى جسمانى و روانى مى گردد . از اين رو ، انسان در كنار كار ، به استراحت نيز نياز دارد . روز ، براى تلاش قرار داده شده و شب ، براى استراحت . خواب و استراحت اگر به درستى انجام شود ، نقش مؤثّرى در آرامش روانى انسان ها دارد و در نتيجه ، بر ميزان رضايت از زندگى افراد خواهد افزود و نبايد به سادگى از كنار آن گذشت . خداوند در قرآن كريم خواب را مايه راحتى و آسايش معرفى كرده است :
«وَ جَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا . ^۱ و خواب شما را مايه آسايش و استراحت قرار داديم» .
و در جاى ديگر قرآن كريم آمده است:
«وَ هُوَ الَّذِى جَعَلَ لَكُمُ الَّيْلَ لِبَاسًا وَ النَّوْمَ سُبَاتًا . ^۲ و اوست كه شب را براى شما پوشش قرار داد و خواب را مايه راحتى» .
شب ، همانند رواَندازى است كه انسان را در برمى گيرد و انسان ، چون به خواب مى رود ، آسوده مى گردد.
مرحوم علّامه طباطبايى رحمه الله در تعريف «سُبات» مى گويد:
سبات به معناى راحتى و رها شدن است ؛ زيرا خواب ، باعث آرامش و آسودگى قواى جسمانى از خستگى و رنجى مى شود كه

هيچ نعمتى گواراتر از امنيت نيست . ^۱

۲ . سلامت و لذّت

امام صادق عليه السلام مى فرمايد: لذّت زندگى هنگامى قابل درك است كه انسان از نعمت سلامت ، برخوردار باشد. ^۲ تن بيمار ، زندگى را براى انسانْ تلخ مى كند . اگر سلامت، وجود نداشته باشد ، ثروتمندترين افراد نيز از زندگى خود لذّت نمى برند . امام على عليه السلام در اين باره مى فرمايد:
به وسيله عافيت ، لذّت زندگى درك مى شود . ^۳
اگر همه امكانات ، فراهم باشد ، ولى سلامت وجود نداشته باشد ، لذّت انسان ، كامل نمى گردد:
با وجود سلامت ، لذّتْ كامل مى شود . ^۴
مثلاً لذّت غذاى مطبوع ، هنگامى درك مى شود كه انسان ، سالم باشد:
با سلامت مزاج ، لذّت غذا درك مى شود . ^۵
بنا بر اين ، سلامت ، برترينِ نعمت هاست ^۶ و هيچ لذّتى گواراتر از عافيت (سلامت تن و روان) نيست ؛ ^۷ اما با اين حال ، يكى از نعمت هاى فراموش شده است . براى لذّت بردن از سلامت ، بايد قدر آن را شناخت و در نگه دارى آن كوشيد.

۳ . لذّت خواب

زمان ، به دو قسمت شب و روز تقسيم شده است . روز ، براى تلاش و