ب ـ ياد مرگ
ياد مرگ ، منهدم كننده لذّت هاست! اين شايد مهم ترين توصيفى باشد كه در روايات ، بيشترين تأكيد را بر آن شاهد هستيم . يادآورى مرگ ، لذّت خواهى را در وجود انسان مى ميراند . انسان ، از آن جهت كه لذّت طلب و راحت خواه است ، هنگام مواجهه با سختى ها و مشكلات ، دچار فشارهاى روانى سخت و گاه طاقت فرسا مى گردد ؛ اما يادآورى مرگ (اين هول برانگيزترين واقعه زندگى) ، هر حادثه تلخى را كوچك و تحمّل پذير مى سازد .
روزى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله خطاب به حاضران فرمود : «همواره منهدم كننده لذّت ها را ياد كنيد!» . حاضران پرسيدند : «اى پيامبر خدا! منهدم كننده لذّت ها چيست؟!» . حضرت در پاسخ فرمود :
مرگ؛ همانا كسى كه زياد به ياد مرگ باشد ، از شهوت ها جدا مى شود و كسى كه از شهوت ها جدا شود ، مصيبت ها بر او آسان مى گردد و كسى كه مصيبت ها بر او آسان شد ، در خيرات ، شتاب مى گيرد . ۱
امام على عليه السلام نيز درباره نقش كاهندگى ياد مرگ مى فرمايد:
مرگ را و روز خروجتان از قبرها را و ايستادنتان در برابر خداوند ـ عزّ وجلّ ـ را زياد ياد كنيد كه مصيبت ها را بر شما آسان مى گرداند . ۲
كاركرد روانى ياد مرگ
اگر انسان در سختى باشد و به ياد مرگ افتد ، گشايشى براى او حاصل مى شود و احساس مى كند از آن تنگنا خارج شده و زندگى ، تحمّل پذير