۲ . به خوشايندى آينده فكر كنيد
هر چند هم اكنون در سختى به سر مى بريد ، اما آينده شما ، روشن و اميدواركننده است . توجّه به آينده روشن و خوشايند ، از عوامل مهم در كاهش تنيدگى يا فشار روانى انسان هاست . توجّه به آينده روشن ، اميد و توان مقاومت شما را افزايش مى دهد و نشاط و شادابى را به ارمغان مى آورد . به همين جهت ، امام صادق عليه السلام در ادامه سخن خود براى آرام كردن تاجر ورشكسته اى كه پيش از اين ، از او ياد كرديم ، از روش توجّه دهى به آينده نيز استفاده كرده ، مى فرمايد:
نااميد نباش كه نااميدى كفر است . شايد خداوند ، تو را به زودى بى نياز كند . ۱
در سفارش اوّل حضرت ، صحبت از بى تابى نكردن بود و اين جا سخن از مأيوس نشدن . بى تابى كردن ، مربوط به زمان حال است و نااميدى ، مربوط به آينده . شخص مصيبت ديده ، چون آينده اى را نمى بيند و يا آن را تيره و تار مى بيند ، مأيوس و نااميد مى گردد و بديهى است اين نااميدى ، سطح تنيدگى را افزايش مى دهد ؛ اما توجّه به آينده روشن ، اين پيامد منفى را از ميان مى برد و از فشار روانى انسان مى كاهد .
۳ . نعمت هاى حال را دريابيد
هر چند مصيبت ، در زمان حالْ وارد شده و وجود دارد ، اما بدانيد كه ناخوشايندى ، همه جنبه هاى حال را در بر نمى گيرد . حادثه ، در يك يا چند بُعد اتفاق مى افتد ؛ ولى ديگر ابعاد زمان حال ، از آن تهى است . ما نه تنها ناخوشايندى را به گذشته و آينده تعميم مى دهيم و خوشايند گذشته و آينده را به حساب نمى آوريم ، بلكه در زمان حال نيز ناخوشايندى يك بعد را به همه ابعادِ حال ، تعميم مى دهيم و يا اصلاً بُعد ديگرى را به حساب