نمى آوريم ؛ گويا جز اين حالت ، حالت ديگرى وجود ندارد ! بديهى است چنين وضعيتى موجب افزايش فشار روانى مى گردد . اين ، در حالى است كه ناخوشايندى ، فقط مربوط به برخى از ابعاد زمان حال است .
در كنار نكات منفىِ حال ، نكات مثبت ديگرى هم وجود دارد كه چه بسا بيشتر از منفى ها باشد ؛ چرا به آنها نينديشيم ؟ اين مهارت ، دايره ناخوشايندى را كاهش داده ، بر سطح رضايت از زندگى مى افزايد . بر همين اساس ، امام على عليه السلام مى فرمايد:
هر گاه چيزى از دنيا خواستى و از تو بازداشته شد ، به ياد آور دينت را كه خداوند ، به تو داده و از ديگران بازداشته است كه اين ، به جاى آنچه از دست داده اى سزاوارتر است . ^۱
برخى از كسانى كه دچار مشكلات روحى و فشارهاى روانى بودند ، هنگامى كه به معصومان عليهم السلام مراجعه مى كردند ، با همين روش ، درمان مى شدند . ابوهاشم جعفرى يكى از كسانى است كه به شدّت ، گرفتار مى شود و در تنگناى سختى قرار مى گيرد . خدمت امام هادى عليه السلام مى رسد تا از وضع خود شكايت كند . او خود مى گويد : چون نزد حضرت نشستم ، به من فرمود:
اى ابو هاشم ! كدام يك از نعمت هاى خداى ـ عزّ وجلّ ـ را مى خواهى سپاس بگزارى؟!
مى گويد : سكوت كردم و ندانستم چه جوابى بدهم . حضرت ، خود ، آغاز به سخن كرد و فرمود:
خداوند ـ عزّ وجلّ ـ ايمان را روزى تو ساخت و در نتيجه ، بدنت را بر آتش ، حرام كرد و سلامت را روزى تو ساخت ؛ پس تو را بر

۲ . به خوشايندى آينده فكر كنيد

هر چند هم اكنون در سختى به سر مى بريد ، اما آينده شما ، روشن و اميدواركننده است . توجّه به آينده روشن و خوشايند ، از عوامل مهم در كاهش تنيدگى يا فشار روانى انسان هاست . توجّه به آينده روشن ، اميد و توان مقاومت شما را افزايش مى دهد و نشاط و شادابى را به ارمغان مى آورد . به همين جهت ، امام صادق عليه السلام در ادامه سخن خود براى آرام كردن تاجر ورشكسته اى كه پيش از اين ، از او ياد كرديم ، از روش توجّه دهى به آينده نيز استفاده كرده ، مى فرمايد:
نااميد نباش كه نااميدى كفر است . شايد خداوند ، تو را به زودى بى نياز كند . ^۱
در سفارش اوّل حضرت ، صحبت از بى تابى نكردن بود و اين جا سخن از مأيوس نشدن . بى تابى كردن ، مربوط به زمان حال است و نااميدى ، مربوط به آينده . شخص مصيبت ديده ، چون آينده اى را نمى بيند و يا آن را تيره و تار مى بيند ، مأيوس و نااميد مى گردد و بديهى است اين نااميدى ، سطح تنيدگى را افزايش مى دهد ؛ اما توجّه به آينده روشن ، اين پيامد منفى را از ميان مى برد و از فشار روانى انسان مى كاهد .

۳ . نعمت هاى حال را دريابيد

هر چند مصيبت ، در زمان حالْ وارد شده و وجود دارد ، اما بدانيد كه ناخوشايندى ، همه جنبه هاى حال را در بر نمى گيرد . حادثه ، در يك يا چند بُعد اتفاق مى افتد ؛ ولى ديگر ابعاد زمان حال ، از آن تهى است . ما نه تنها ناخوشايندى را به گذشته و آينده تعميم مى دهيم و خوشايند گذشته و آينده را به حساب نمى آوريم ، بلكه در زمان حال نيز ناخوشايندى يك بعد را به همه ابعادِ حال ، تعميم مى دهيم و يا اصلاً بُعد ديگرى را به حساب