و اما بنده كافرم حسناتى داشت ؛ پس بلا را از او گرداندم و دنيا را به او عرضه كردم ، تا نزد من آيد و او را به خاطر كارهاى ناپسندش كيفر دهم . ۱
در زمان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شخصى فوت كرد . كسى گفت : گوارايش باد ، مُرد و هيچ بيمار نشد! در اين هنگام ، پيامبرخدا صلى الله عليه و آله فرمود :
واى بر تو! تو چه مى دانى اگر خداوند ، او را به بيمارى مبتلا كرده بود ، به وسيله آن ، گناهانش را كيفر مى داد . ۲
همه سخن را امام صادق عليه السلام در اين جمله كوتاه ، خلاصه كرده است :
خداوند در خوشى ها ، نعمت تفضّل دارد و در سختى ها ، نعمت پاك كردن . ۳
۳ . بلا و ترفيع درجه
هميشه ابتلاى فرد به سختى ها و مصيبت ها ، به معناى گنهكار بودن او نيست . گاهى خداوند براى اين كه درجه كسى را بالاتر ببرد ، او را مبتلا (گرفتار) مى سازد . اين جاست كه راز ابتلاى انبيا و اولياى الهى به سختى ها و مصيبت ها مشخص مى شود . بلاها براى آنان كه از مقام عصمتْ برخوردارند ، پاك كننده نيست ؛ ترفيع دهنده است . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در اين باره مى فرمايد :
همانا بلا براى ظالم ، ادب كردن است و براى مؤمن ، امتحان و براى انبيا ، درجه و براى اوليا ، كرامت . ۴
اين جا صحبت از گناه نيست . بحث در اين است كه برخى از مقام هاى
1.المعجم الكبير ، ج۱۲ ، ص۱۱۷ ، ح۱۲۷۳۵ ؛ حلية الأولياء ، ج۸ ، ص۱۲۳ ؛ كنز العمّال ، ج۳ ، ص۷۵۵ ، ح ۸۶۶۲ .
2.الموطأ ، ج۲ ، ص۹۴۲ ، ح۸ .
3.تحف العقول ، ص۳۶۱ ؛ بحار الأنوار ، ج۷۸ ، ص۲۴۳ ، ح۴۴ ؛ ر. ك: غرر الحكم، ح۱۷۲۰ .
4.جامع الأخبار ، ص۱۳ ؛ بحار الأنوار، ج۶۷، ص۲۳۵ .