فصل پنجم : معناشناسى

معناى سختى ها را دريابيد

يكى از عوامل تنيدگى و فشار روانى ، احساس بى معنا بودن حوادث است . اگر حادثه هاى ناخوشايند زندگى ، بى معنا و بى حاصلْ ارزيابى شوند ، قابل تحمّل نخواهند بود . اگر انسان ، به معنادارى كارها باور داشته باشد ، هر چند دشوار و سخت باشند ، اما آنها را به خاطر معنايى كه دارند ، تحمّل خواهد كرد .
از اساسى ترين و بنيادى ترين اعتقادات دينى اين است كه جهان ، بر اساس حكمت الهى مى چرخد و هيچ حادثه اى بدون دليل و مصلحت نيست . مهمْ اين است كه حكمت ها و مصلحت ها را بشناسيم و اين يعنى «معناشناسى» . زندگى خوب و مثبت ، زندگى اى نيست كه سراسر لذّت بوده ، هيچ درد و رنجى در آن نباشد ؛ بلكه زندگى خوب ، آن است كه «معنا» داشته باشد . فرانكل مى گويد:
يكى از اصول اساسى لوگوتراپى ، اين است كه توجّه انسان ها را به اين مسئله جلب كند كه انگيزه و هدف اصلى زندگى ، گريز از درد و لذّت بردن نيست ؛ بلكه معناجويى زندگى است كه به زندگى ، مفهوم واقعى مى بخشد . ^۱
حتى مرگ نيز اگر معنا داشته باشد ، دردآور نيست . اگر معناى مرگ «لقاء اللّه » باشد ، چه چيزى شيرين تر از آن . راز پذيرفتن شهادتِ با آغوش

فراخواند ؛ زيرا آن مصيبت هاى سخت و گرفتارى هاى بزرگى كه ما ديديم ، پيش از آن كه رخ دهد ، در كتابى (لوح محفوظ) ثبت بوده است و اين ، بر خداوندْ آسان است ؛ تا اين كه به خاطر آنچه از دست داده ايد ، تأسف مخوريد و به خاطر آنچه به دست مى آوريد، سرمست نشويد، و خداوند، هيچ متكبّر فخر فروشى را دوست ندارد. ^۱
اين ، اعجازِ باور به تقدير الهى است . باور به تقدير الهى ، انسان را از تأثير نوسانات شديد زندگى ، ايمن مى سازد و بدين سان ، آرامش و آسايش را به زندگى مى آورد . به همين جهت ، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مى فرمايد:
باور به تقدير ، اندوه و حزن را [ از بين] مى بَرَد . ^۲
امام على عليه السلام در تفسير آيه شريفه «وَ كَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا» ^۳ مى فرمايد:
آن گنج ، لوحى از طلا بود كه روى آن نوشته شده بود : به نام خداوند [بخشنده مهربان] ! هيچ خدايى جز اللّه نيست ، محمّد ، فرستاده خداست... در شگفتم چرا كسى كه باور به تقدير دارد، محزون است؟! ^۴
اگر باور به تقدير الهى ، وجود داشته باشد ، جايى براى حزن و اندوه ، باقى نمى ماند . به همين جهت ، امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
اگر هر چيزى به قضا و قدر الهى است ، پس حزن و اندوه براى چيست؟! ^۵