حقيقت آنچه مال ما است ، گرفتنى نيست و آنچه گرفته مى شود ، مال ما نيست.
اگر بدانيم مالك نيستيم ، بلكه امانتداريم و در اصل ، گيرنده مال ، صاحب آن است نه سارق و غاصب ، در اين صورت ، نسبت به از دست رفتن مال ، متأثّر و اندوهگين نمى شويم .
كسى لباس گران قيمت امام جواد عليه السلام را براى ايشان مى بُرد . در ميان راه، لباس را دزديدند . فرد ، نامه اى به حضرت نوشت و جريان را بازگو كرد . امام جواد عليه السلام در پاسخ وى ، به خط مبارك خودشان نوشتند :
همانا جان ها و اموال ما از هديه هاى گواراى الهى و امانت هاى به وديعه گذاشته اوست . ما را از آن، در موقعيّت سرور و غبطه آورى بهره مند مى گرداند و آنچه را مى گيرد ، با اجر و پاداش مى گيرد . ^۱
پس از بيان اين واقعيّت ، حضرت به واكنش ما نسبت به فقدان مال پرداخته ، مى فرمايد:
پس كسى كه بى تابى اش بر بردبارى اش چيره شود ، اجر او ساقط مى گردد و ما از اين ، به خدا پناه مى بريم . ^۲
نكته مهم ديگرى كه در كلام حضرت مى توان يافت، اين است كه امانتدار بودن انسان ، فقط نسبت به مال مصطلح نيست ، هر آنچه مربوط به انسان است ، در اين دايره قرار مى گيرد ، چه مال باشد ، چه جان باشد ، و چه فرزند و عيال باشد . كسانى كه فرزندى را هم از دست مى دهند ، در حقيقت ، امانت خدا را پس داده اند.
كسى از اصحاب پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرزند خود را از دست داد و بسيار بى تاب شد . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نامه تسليتى براى وى فرستادند كه در بخشى از آن آمده است:

حق مسلّم آنان بوده ، از دستشان خارج كرده است ؛ كارى كه نبايد انجام مى داده است . اما آيا واقعيّت همين است كه ما تصوّر كرده ايم؟ آيا آنچه از آنِ ما بوده ، از ما گرفته اند و يا آنچه را به عنوان امانتْ نزد ما بوده است ، پس گرفته اند؟
همه سخن ، اين جاست : «مال» بوده يا «امانت»؟ «گرفته اند» يا «پس گرفته اند»؟ واقعيّت ، اين است كه آنچه در زمين و آسمان است ، همه از آنِ خداوند متعال است و آنچه در دست ماست ، امانتى از جانب خداوند متعال است . به قول شاعر:

در حقيقت ، مالك اصلى خداست
اين امانت ، بهر روزى نزد ماست
امام صادق عليه السلام در اين باره مى فرمايد:
اموال ، از آنِ خداست و آنها را نزد آفريدگان خويش ، امانت نهاده است . ^۱
جمله «اين ، مالِ من است» ، شايع ترين كلامى است كه ما درباره آنچه در اختيار داريم ، به كار مى بريم و اين ، ناشى از همان تصوّرى است كه نسبت به اموال دنيا داريم . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره اين پديده مى فرمايد:
آدمى مى گويد : ملك من ملك من ، و مال من مال من . اى بينوا! كجا بودى زمانى كه ملك بود و تو نبودى؟ آيا مالِ تو جز همان مقدارى است كه مى خورى و از بين مى برى يا مى پوشى و كهنه مى كنى يا صدقه مى دهى و [براى آخرتت] باقى مى گذارى؟ كه به خاطر آن ، يا مشمول رحمت مى شوى و يا كيفر مى بينى؟ پس بينديش كه مال ديگرى را بيشتر از مال خودت دوست نداشته باشى! ^۲
بنا بر اين ، آنچه مصرف نشده ، اگر از دست برود ، مال ما نيست . در