در كنار همه فضايل حضرت، يكى از سيره هاى ايشان اين بود كه افراد غمگين را به وسيله شوخى كردن، شاد مى ساخت. امام على عليه السلام در اين باره مى فرمايد:
سيره پيامبر خدا صلى الله عليه و آله اين بود كه وقتى يكى از اصحاب خود را غمگين مى ديد، او را به وسيله شوخى كردن ، شاد مى كرد و مى فرمود: خداوند ، نفرت دارد از ترش رويى در چهره برادرش. ^۱
گذشته از اين كه خود انسان مى تواند با شوخ طبعى بار فشارهاى روانى خود را كاهش دهد، ديگران نيز مى توانند به وسيله شوخى كردن با او، بار غم و اندوه وى را بكاهند.

حدّ شوخى كردن

البته شوخى كردن ، مرزهايى دارد كه نبايد از آن تجاوز كرد. يكى اين است كه از مرز حق و صداقت خارج نشود. شوخى نبايد به باطل كشيده شود و يا آلوده به دروغ و... گردد. به پيامبر خدا صلى الله عليه و آله با تعجب عرض كردند : شما با ما شوخى مى كنيد؟ حضرت فرمود: «ولى جز حق نمى گويم». ^۲
در جايى حضرت تصريح مى كند كه:
من اگر چه با شما شوخى مى كنم ، ولى جز حق نمى گويم. ^۳
مرز بعدى اين است كه شوخى نبايد به دشنام ، آلوده باشد. امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
خداوند ـ عزوجل ـ كسى را كه در جمع ، بدون دشنام دادن ، شوخى مى كند، دوست مى دارد. ^۴

با ورود اسلام به عنوان يك آيين زندگى به حجاز، برخى از اهل ايمان از امورى مثل خنديدن و مزاح كردن ، دورى مى نمودند و زندگى را فقط در نماز و روزه و مناجات خلاصه كرده بودند. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله با اين انحراف به مبارزه برخاسته و رعايت اعتدال را توصيه كردند و از آن جا كه آنان خود را پيرو حضرت مى دانستند ، حضرت مى فرمود:
همانا من هم بشرى مثل شما هستم كه با شما شوخى مى كنم. ^۱
و در خطاب ديگرى مى فرمايد:
اما من، هم نماز مى خوانم و هم مى خوابم، هم روزه مى گيرم و هم [در روز ]غذا مى خورم، هم مى خندم و هم گريه مى كنم. پس كسى كه از راه و روش من ، روى گرداند، از من نيست. ^۲
روزى امام صادق عليه السلام از يونس شيبانى پرسيد: «وضع شوخ طبعى در ميان شما چگونه است؟» . گفت: اندك است. حضرت فرمود:
اين گونه عمل نكنيد ؛ چرا كه شوخى كردن ، از خوش اخلاقى است و تو بدين وسيله ، برادر خود را شاد مى سازى. ^۳
در اين كلام ، دو نكته زيبا وجود دارد : يكى اين كه شوخى كردن ، يكى از مؤلّفه هاى حُسن خلقى است كه دين بر آن تأكيد دارد و دوم اين كه اين كار ، مايه سرور و شادمانى ديگران مى شود و بدين وسيله ، اندوه آنان كاهش مى يابد. جالب اين كه امام صادق عليه السلام در ادامه سخن به همين نكته اشاره كرده ، مى فرمايد :
و همانا سيره پيامبر خدا صلى الله عليه و آله اين بود كه با كسى شوخى مى كرد تا او را مسرور سازد. ^۴