قرینه در کار باشد تا بتوان معنای ظاهر کلام را فهمید. برای فهم اینکه یک لفظ برای چه معنایی وضع شده است باید به استعمالات عرب مراجعه نمود و حجیت قول لغوی را پذیرفت؛ اما درباره قرائن باید به علامات حقیقت و مجاز توجه و کشف ظهور کرد.^۱

حتی در بحث ارزش‏گذاری واژگان پای ارتباط بین آنها به میان می‏آید. اینکه یک واژه از چه ارزش معنایی برخوردار است و چه جایگاهی را در یک سازه زبانی دارد، بستگی به ارتباط آن واژه با دیگر واژگان دارد. مؤلف کتاب "سیر زبان‏شناسی" معنا را بخشی از ارزش زبانی واژه می‏داند. او معتقد است؛ زبان نظامی از واژه‏هاست که به وسیله ارتباطی خاص با یکدیگر پیوند برقرار می‏کنند. در این نظام، ارزش هر واژه از طریق خطور آن واژه با دیگر واژگان به دست می‏آید. در این نظام هر واژه دارای ارزش ویژه‏ای خواهد بود که این ارزش در پایه تقابل‏های معنایی و آوایی آن واژه با دیگر واژگان به دست می‏آید؛ لذا نمی‏توان ارزش یک واژه در زبانی خاص را با واژگان هم‏معنای آن در زبان دیگر برابر دانست؛ زیرا تنها یک معنا نیست که به واژه ارزش می‏دهد، بلکه ارتباط آن با دیگر واژگان، نقش بسزایی در بار ارزشی یک واژه دارد.^۲

نحله‏های معنا‏شناسی

کشف معنا و تحلیل و بررسی آن همواره مورد توجه معناشناسان بوده است. به طور کلی می‏توان چگونگی کشف معنا را در چند نحله تقسیم‏بندی کرد که هر کدام از این نحله‏ها شیوه‏ای خاص را برای کشف و بررسی معنا مورد توجه قرار داده‏اند. برخی از این نحله‏ها بدون توجه به دیگری شکل گرفته‏اند و برخی دیگر

یکسان نیست. برخی از آنها استعمال بیشتری نسبت به بقیه دارند. البته این به اهمیت آن واژه در دستگاه معنای مربوط می‏شود.

ظهورگیری واژگان

یکی از اهداف مهم و اساسی در معناشناسی واژگان، ظهورگیری است. الفاظ به دلایل گوناگونی مانند موقعیت‏های خاص اعرابی و وجود قرائن متنی و سیاقی دارای ظهوری یکسان نیستند. آنچه برای فهم مراد متکلم اهمیت دارد، آن ظهور نهایی الفاظ است.

برخی برای به دست آوردن معنای ظاهر، آشنایی به لغت را کافی می‏دانند و معتقدند هر کس با لغت آشنایی داشته باشد می‏تواند معنای آن را دریابد؛^۱ حال آنکه در معناشناسی آشنایی به لغت تنها برای فهم معنای پایه کافی می‏دانند. معناشناسان معتقدند واژگان علاوه بر معنای پایه معنای نسبی نیز دارند و کشف این چهره از لفظ از طریق شناخت الفاظ حاصل نمی‏گردد، بلکه معنای نسبی را باید از نسبت‏ها و ارتباطات واژگان با یکدیگر در یک متن به دست آورد.^۲

در علم اصول فقه دو راه برای کشف ظهور الفاظ مشخص کرده‏اند:

۱. وضع لفظ برای معنای موضوعٌ له: هنگامی که احراز شد لفظی برای معنایی خاص وضع شده است، به طور قطع این لفظ بر این معنا ظهور دارد؛

۲. وجود قرائن عامه (مقدمات حکمت) یا قرائن خاصه (قرائن حالیه یا مقالیه موجود در جمله) که بر معنا دلالت می‏کند. ازآنجاکه برخی الفاظ در غیر ما وضع له وضع شده‏اند نیاز به قرینه است تا معنایی خاص از لفظ ارائه گردد. به علاوه برخی الفاظ در بخش اعظم معنای واحد مشترک‏اند؛ لذا باید