مزمل از همنشینی فعل «تجدوه» پس از واژه «خیر» و همنشینی «و ما تقدموا لانفسکم» قبل از این واژه به دست می‏آید که مراد از «خیر» هر عمل صالحی خواهد بود که انسان انجام می‏دهد؛ چون هر آنچه انسان انجام دهد، نزد خداوند محفوظ می‏ماند و در روز قیامت آن عمل و حاصل آن، دیده خواهد شد. برخی مراد از خیر در این آیات را عمل صالح می‏دانند:^۱

(وَ أَقِيمُوا ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا ٱلزَّكَوٰةَ وَ مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ و نماز را برپا دارید و زکات بدهید، و هر چه برای خودتان از کار نیک پیش بفرستید آن را در نزد خداوند خواهید یافت، حقّا که خدا به آنچه می‏کنید بیناست).^۲

(وَ أَقِيمُوا ٱلصَّلَوٰةَ وَ ءَاتُوا ٱلزَّكَوٰةَ وَ أَقْرِضُوا ٱللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَ مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَ أَعْظَمَ أَجْرًا وَ ٱسْتَغْفِرُوا ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛ «و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و خدا را قرضی نیکو دهید و آنچه از عمل خیر برای خود پیش می‏فرستید آن را در نزد خدا نیکوتر و با پاداشی بزرگ‏تر خواهید یافت. و از خدا طلب آمرزش کنید، زیرا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است).^۳

با استفاده از آیات دیگری از قرآن، می‏توان این استفاده را کرد که مراد از خیر در این آیات، صدقه مستحبی است. در سوره بقره درباره وصیت آمده است: (كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيْرًا ٱلْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَ ٱلْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلْمُتَّقِينَ؛ بر شما نوشته و مقرر شده که چون یکی از شما را مرگ فرا رسد اگر مالی از خود باقی گذارده برای پدر و مادر و نزدیکان خود به

ٱلْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيْرًا ٱلْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَ ٱلْأَقْرَبِينَ؛ بر شما نوشته شده که چون مرگ یکی از شما را فرا رسد اگر مالی از خود باقی گذارده، برای پدر و مادر و نزدیکان خود به طور پسندیده وصیت نماید).^۱ فردی که در حال موت قرار گرفت، آنچه رها می‏کند دنیا خواهد بود؛ ازاین‏روی نوعی خیر نیز وجود دارد که دنیوی قلمداد می‏شود. خلاصه اینکه خیر هم مصداق اخروی دارد هم مصداق دنیوی.

مصادیق خیر

برخی آیات قرآن، به تبیین موردی و مصادیق خیر پرداخته‏اند. اهل کتاب تنها خود را مستحق و اهلیت داشتن کتاب می‏دانستند؛ لذا وقتی با مسئله نزول قرآن با مسلمین مواجه شدند، توان هضم این موضوع را نداشته، سخن به اعتراض گشودند. در سوره بقره، واژه «رحمت» به عنوان یک واژه جانشین برای «خیر» مطرح می‏شود. خداوند ضمن تبیین خیر، رحمتش را برای کسانی که می‏خواهد اختصاص می‏دهد: (مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ ٱلْكِتَابِ وَ لَا ٱلْمُشْرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيْكُم مِّنْ خَيْرٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَ ٱللَّهُ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَن يَشَاءُ وَ ٱللَّهُ ذُو ٱلْفَضْلِ ٱلْعَظِيمِ؛ نه کسانی از اهل کتاب که کفر ورزیده‏اند و نه مشرکان، دوست ندارند که بر شما هیچ خیری از جانب پروردگارتان نازل گردد، درحالی‏که خداوند هر کس را بخواهد مخصوص رحمت خویش قرار می‏دهد و خدا دارای فضل بزرگ می‏باشد).^۲

در این آیه چنانچه برخی مفسران نیز گفته‏اند، مراد از «خیر»، قرآن است.^۳ برخی آیات قرآن، بر مراد از «خیر» تصریح نکرده‏اند، اما با توجه به جانشین‏های این واژه می‏توان منظور از «خیر» را اصطیاد کرد. در سوره بقره و