که متألم مستحق فشار و سختی نباشد. سیلی ویرانگر، تمام دارایی فردی را در کام خود فرو میبرد و زلزله ارکان زندگی فردی را ویران میکند. دهها بلا از این دست وجود دارد که میتواند فردی را از سریر عزت به ورطه ذلت و خواری بکشاند، درحالیکه مکروهی هم مرتکب نگردیده تا استحقاق آن را داشته باشد.
یکی از مواردی که قرآن به آلام استحقاقی تصریح دارد، در سوره اعراف است: (وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ ٱلْقِيَامَةِ مَن يَسُومُهُمْ سُوءَ ٱلْعَذَابِ إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ ٱلْعِقَابِ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ؛ به یاد آور آنگاه که پروردگار تو اعلام نمود مسلماً تا روز قیامت بر آنان (بر یهود) کسانی را میانگیزاند که همواره بر آنها عذابی سخت روا دارد، همانا پروردگار تو زود کیفر و در عین حال بسیار آمرزنده و مهربان است).۱
در این آیه، خداوند این رنج و مشقت را با واژه «سُوءَ الْعَذابِ» بیان میکند. این آیه برای بیان شدت رنج و تعب از واژگان مختلفی بهره میبرد. واژه «یسومونکم» که با سوء العذاب نیز همنشین شده، برای بیان استمرار است؛ یعنی فرعونیان همواره در صدد اذیت و آزار سبطیان بودند. در تفسیر صافی برای تبیین «یسومونکم» آمده است: «یسُومُونَکمْ کانوا یعذّبونکم».۲ «کانوا یعذبون» به معنای استمرار در رنج و عذاب است. چنانکه پیشتر نیز بیان شد، واژه «یسومونکم» به معنای به سختی انداختن میآید.۳
خداوند بندگان را به دلایل گوناگونی به آلام ابتدایی مبتلا میکند. در قرآن گاهی بازگشت به خداوند و درخواست مخلصانه از او به عنوان دلیل ابتلا ذکر
