صفت برای عمل می‏داند.^۱ حمیری سوء را به ضم سین کاری که مورد کراهت باشد می‏داند، و آیه (عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ ٱلسَّوْءِ)^۲ را «علیهم دائرة البلاء و العذاب» معنا می‏کند. از این رهگذر، او آوردن سوء به ضم سین را به عنوان صفت برای انسان جایز نمی‏داند؛ پس صحیح نیست گفته شود «امرء سوء». حمیری سوء را به فتح سین به معنای ردائت و پستی معنا می‏کند و لذا جایز می‏داند که «سوء» به فتح سین، صفتی برای انسان قرار گیرد؛ پس صحیح است جمله «مررت برجل سوء» به معنای «مررت برجل فاسد» معنا ‏شود.^۳

جوهری «ساء یسوء سَوء» را «نقیض مسرت» و «سُوء» را اسم آن می‏داند و واژه سَوء در آیه «علیهم دائرة السوء» را به معنای «هزیمة و شر» معنا می‏کند. او آوردن سَوء را به عنوان صفت برای انسان جایز می‏داند، درحالی‏که از اخفش نقل می‏کند جایز نیست سَوء را صفت برای الرجل بیاوریم.^۴

ابن سیده «سُوء» را اسمی جامع برای آفات می‏داند و واژه «سوء» در آیه «وَما مَسَّنِی السُّوءُ»^۵ را به «جنون» معنا می‏کند؛ زیرا کفار قریش رسول خدا صلی الله علیه و آله را به جنون متهم می‏کردند و خداوند سبحان در مقام رد اتهام از پیامبرش این جمله را می‏فرماید. ابن سیده همچنین این واژه را در آیه (وَ ٱضْمُمْ يَدَكَ إِلَىٰ جَنَاحِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ)^۶ به برص معنا می‏کند؛ زیرا خداوند به حضرت موسی علیه السّلام می‏فرماید: دستت را در بغل نموده بیرون بیاور؛ آن را سفید

گرفتاری‏های دنیوی را بیان می‏کند، حال آنکه وقتی صحبت از «الکرب العظیم» می‏شود مواردی که عذاب الهی نازل شده و قومی معذب به عذاب خداوند می‏شوند منظور می‏گردد. به عبارتی عذاب الهی مشقت را به «الکرب العظیم» تبدیل می‏کند، حال آنکه «کرب» در زندگی بشر فراوان روی می‏دهد و معمولاً بشر در طول زندگی با آن تماس دارد؛ اما تعبیر «الکرب العظیم» تنها در صورتی است که مشقت به صورت عذاب بر بندگان فرود ‏آید.

از این رهگذر، مشقات و سختی‏ها دارای مراتب شدت و ضعف‏اند، به گونه‏ای که در موارد ضعیف آن به صورت مشکلات و گرفتاری‏ها جلوه گری می‏کنند، که در قرآن به صورت «کل کرب» تعبیر شده است: (قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنْهَا وَمِن كُلِّ كَرْبٍ)؛^۱ و در موارد شدید و قوی آن با تعبیر «الکرب العظیم» بیان می‏شود: (فَنَجَّيْنَاهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ ٱلْكَرْبِ ٱلْعَظِيمِ).^۲

واژه «سوء»

واژه «سوء» در قرآن به عنوان یکی از واژگان جانشین «شر» مورد استفاده قرار می‏گیرد. تبیین معنای پایه این واژه نیز همچون دیگر واژگان، پیش از تحلیل معنا شناسی ضروری می‏نماید؛ زیرا در معناشناسی واژگان دو معنا برای یک واژه لحاظ می‏گردد: معنای پایه و معنای نسبی، روشن بودن معنای پایه در فهم معنای نسبی بسیار مؤثر است.

خلیل بن احمد واژه «سوء» به ضم سین را صفت برای هر چیز پست می‏داند و اسم جامعی برای همه آفات و مرض‏ها می‏شمارد. وی «ساء الشیء» را به معنای قبح می‏داند و سوء به ضم سین را صفت برای انسان و به فتح سین