براى گروهى از دوستان كه در گروه جامعه شناسى و حديث كار مى كنند ، اين سؤال به طور جدّى مطرح شده كه چگونه مى شود از يافته هاى حديث ، در جامعه شناسى استفاده كرد. علت طرح اين پرسش هم اين است كه جامعه شناسى به عنوان علمى سكولار يا دنيايى ، موضوعاتى را مطالعه مى كند كه دين خيلى با آن ها ارتباط ندارد؛ يعنى جامعه هاى موجود را بحث مى كند ، در حالى كه آيات و روايات ، بيشتر به جامعه مطلوب دينى مى پردازد. آيا مى توان بين اين دو حوزه ارتباطى ايجاد كرد؛ يعنى آيا مى شود احاديث اجتماعى را از منظر جامعه شناسى مطالعه نمود و از سوى ديگر ، آيا مى توان يك نظريه دينى جديد را كه با معيارهاى جامعه شناختى هم مطابقت داشته و منطبق باشد ، استخراج كرد يا چنين چيزى ممكن نيست؟ هم چنين در صورت امكان ، روش كار چيست؟

۱ . ارتباط بحث جامعه شناسى و حديث با بحث علم و دين

پاسخ به اين پرسش ، تابع ديدگاه بزرگ ترى در مورد رابطه علم و دين ، و به طور خاص تر اسلام و علم است . در واقع بحث هاى دينى شدن علم ، اسلامى شدن علم ، دينى شدن جامعه شناسى و همين طور اسلامى شدن جامعه شناسى ، در پى اين مبنا مى آيد . من در مقاله اى در مورد مناسبات دين و علوم اجتماعى در يك سمينار گفتم كه ما در اين مسايل ، به مواضعِ متواضعانه تر ، پژوهشى تر ، واقع گرايانه تر و البته عملياتى تر منتقل شده ايم؛ از آن كلى گويى هاى گذشته و انگيزه هايى كه از ابتدا بوده و هنوز هم هست ، فراتر رفته ، به طرح خواسته ها يا مباحث نظرى رسيده ايم . به نظر مى آيد كه يكى از همين آثار مبارك ، در تلاقى بين حوزه و دانشگاه به وجود آمده كه باعث طرح اين پرسش ها و پژوهش ها شده است .