يعنى كار بايد روشمند باشد . در مورد خودِ روش هم بايد بحث شود كه چه روشى مناسب برخورد با اين متن است . به نظر مى رسد روش هاى جزئى نگرانه پاسخ نمى دهد . روش ها بايد روش هايى باشد كه از لايه هاى تودرتوى جامعه حكايت مى كند .
۳ . روش تحقيق در احاديث اجتماعى
جناب استاد ، ما مى خواهيم روى احاديث اجتماعى كار كنيم . به نظر حضرت عالى ، از چه روش هايى استفاده كنيم و چطور وارد عمل بشويم؟
احساس مى كنم كه اگر بخواهيد سراغ اين احاديث برويد ، اولاً بايد ديد كه معيار اجتماعى بودن در گزينش احاديث اجتماعى كدام است ؛ زيرا ممكن است خيلى از احاديث ، به طور مستقيم بحث اجتماعى نداشته باشند ، ولى دلالت اجتماعى در آن ها باشد . ثانيا اصلاً خود اجتماعيات را روشن كنيد و بحثى راجع به اجتماعيات داشته باشيد . به چه چيزى امر اجتماعى مى گوييد؟ البته اين سؤال ، سؤال فلسفه اجتماعى است ، نه سؤال جامعه شناسى. اوّل بايد سؤال فلسفىِ قضيه را پاسخ بدهيد كه چه چيز اجتماعى است و چه چيز غير اجتماعى ، بعد روش شناسى مناسبى را براى فهم احاديثى كه به گونه اى به تعريف و مفهوم شما از اجتماعى مربوط است ، شناسايى بكنيد و روشن هم بنماييد كه براساس روش شناسى خودتان ، چه توقع و انتظارى از متون داريد . آيا توقع نگاهى توصيفى داريد يا نگاهى تبيينى كه البته به روش شناسى تان بر مى گردد .
من به تازگى مشغول نوشتن كتابى هستم كه موضوع روش شناسى رئاليستى را ارائه مى كند. البته ما تلاشمان بر اين است كه مقدمه مستحكمى هم برايش بنويسيم . در اين اثر ، رئاليسم معرفى شده و پوزيتيويسم و هرمنوتيك نقد گرديده اند و بررسى شده اين كه رئاليسم جديد يك نگاه انتقادى دارد ، چيست؟
من ادعا ندارم كه اين اثر حق مطلب را ادا مى كند ، ولى به نظر من ، يك گام رو به جلوست. به هر حال ، بايد مشخص كنيد كه مى خواهيد نگاه جزئى نگرانه به احاديث داشته باشيد يا نگاه كل نگرانه . آيا واقعا نگاه جزئى نگرانه جواب مى دهد . به هر حال ، آن پيش فرض هاى فلسفى را كه شما در مورد نظريه ها و شناخت شناسى هاى جامعه شناسى داريد ، به كمك بگيريم .
من مى خواهم بگويم كه واقعا همين طور كه مباحث عقلى مى تواند در فهم احاديث به ما