است. اين سنت ها ، با مطالعه جوامع گذشته ، يعنى آن جوامعى كه منحل و مضمحل شدند ، درك مى شود. در زمان خودمان هم ، مثلاً چرا آلمان با آن همه قدرتش از هم پاشيد ، چه عواملى باعث از هم پاشيدگى كشورهايى شد كه در اوج قدرت بودند ؟
پس تطبيق احاديث با موارد تاريخى و موارد معاصر خيلى چيزها به ما مى دهد. موارد معاصرش را مى توان با مطالعه ميدانى به دست آورد. به نظر من ، اگر مى خواهيد مطالعات اجتماعى معاصر بكنيد ، سزاوار است با گروه هاى مشابه تان در بقيه كشورهاى اسلامى ارتباط داشته باشيد و اتفاقا من علقه دينى شديد را ، در بعضى از جوامع اسلامى ديگر ، بيشتر از محيط خودمان ديدم. يك جايى مثل پاكستان ، مالزى ، اندونزى يا سوريه ، افراد بسيار دين دارى دارد كه واقعا معتقدند علوم انسانى بايد يك پايه اش هم در دين باشد. از اين رو ، اگر بشود ارتباطى با آن ها پيدا كرد تا از اطلاعاتى را در اين موارد استفاده كنيد ، اين براى كار ميدانى تان خيلى مفيد است. اصولاً من معتقد هستم كه براى حوزه هاى ما لازم و ضرورى است كه با حوزه هاى جوامع اسلامى ارتباط داشته باشد و خيلى مى توانيد هم اثر بگذاريد و هم اطلاعات خوب بگيريد .
فهرست
