ارتباط متكلمان امامی با جریان حدیثی امامیه در بغداد

1.. برای نمونه: شیخ مفید در موارد متعددی در مباحث كلامی به روایات اهل بیت علیهم السلام تكیه كرده است. (شیخ مفید، اوائل المقالات، ص۵۳، ۷۱، ۷۳، ۷۷، ۷۹، ۸۳، ۱۳۹).

2.. شیخ مفید در رابطۀ عقل با وحی می‌نویسد: «وأن التكلیف لا یصح إلا بالرسل - علیهم السلام- واتفقت الإمامیة على أن العقل محتاج فی علمه ونتائجه إلى السمع وأنه غیر منفك عن سمع ینبه العاقل على كیفیة الاستدلال، وأنه لا بد فی أول التكلیف وابتدائه فی العالم من رسول...» (همان، ص۴۴).

3.. ابوالجیش بلخی متكلم از محدثانی چون ابن ‌ابی‌‌الثلج بغدادی و ابن‌همام اسكافی حدیث فراگرفته است. همچنین شیخ مفید و شاگردش سید مرتضی از كسانی چون ابن ‌داود قمی، ابن‌ قولویه قمی، شیخ صدوق و برادرش حسین‌بن بابویه استماع حدیث كرده و حتی شیخ مفید، برخی آثار محدثان یاد شده را برای شاگردانش تدریس می‌كرده است.

4.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۴۰، ۴۱، ۵۴، ۶۱، ۱۱۸، ۱۲۸، ۱۵۰، ... .

5.. به‌ عنوان نمونه، شیخ‌مفید از طریق ابن ‌قولویه قمی به آثار كلامیِ متكلمانی مانند ابن‌ تاجر سمرقندی و ابن‌ ابی‌‌عقیل عمانی دست پیدا كرد. (نجاشی، رجال، ص۴۸، ۱۲۱).

1.. شیخ مفید برخی روایات وی را، با دو واسطه نقل كرده است. (شیخ طوسی، الأمالی، ص۲۲۳)، همچنین بنابر گزارش نویسندۀ ‌كتاب رجال الشیعه الامامیه، شیخ‌مفید وی را توثیق كرده است. (ابن حجر، لسان المیزان، ج۲، ص۲۷۵).

2.. نجاشی، رجال، ص۴۲، ۸۴، ۳۹۳.

3.. در این زمینه می‌توان به كتاب‌هایی مانند: ما نزل من القرآن فی أمیرالمؤمنین علیه السلام، البشرى والزلفى فی فضائل الشیعة، تاریخ الأئمة علیهم السلام، أخبار فاطمة والحسن والحسین علیهم السلام ابن‌ابی الثلج بغدادی، (نجاشی، رجال، ص۳۸۱-۳۸۲)، الأنوار فی تاریخ الأئمة علیهم السلاماز ابن‌همام اسكافی (همان، ص۳۸۰)، كتاب الأشربة و ما حلل منها وما حرم، كتاب الفضائل ابن‌ ابی‌رافع انصاری (همان، ص۸۴)، دعاء السفر، الافضال، مناسك الحج الكبیر، مناسك الحج الصغیر ابو‌غالب زراری (همان)، تأویل ما نزل فی النبی وآله علیهم السلام، تأویل ما نزل فی شیعتهم، تأویل ما نزل فی أعدائهم، التفسیر الكبیر، الناسخ والمنسوخ، و قراءة أمیرالمؤمنین علیه السلام، قراءة أهل‌البیت علیهم السلام، و المقنع فی الفقه از ابن‌ جحام (قهپایی، مجمع الرجال، ج۵، ص۲۳۸)، اشاره كرد.

4.. نجاشی، رجال، ص۱۲۳-۱۲۴، ۳۸۴.

5.. نجاشی بیشتر كتاب‌های ابن‌ قولویه را بر شیخ مفید و ابن‌ غضائری قرائت كرده است. (همان، ص۱۲۴).

6.. در این زمینه می‌توان به كتاب المحدثین از عیسی‌بن مهران مستعطف (شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۸۸)، كتاب الشیعه من اصحاب الحدیث و طبقاتهم از ابوبكر جعابی (نجاشی، رجال، ص۹۵)، كتاب الاشتمال على معرفة الرجال ومن روى عن إمام إمام و كتاب ذكر من روى الحدیث من بنی ناشرة از ابن‌ عیاش جوهری بغدادی، (همان، ص۸۶) كتاب الحدیثین المختلفین از ابن‌ عبدون، اشاره كرد. (همان، ص۸۷).