نكته جالب توجه این است كه انتقال حدیث از كوفه به بغداد، اغلب توسط محدثان كوفی انجام میپذیرفت، در حالی كه نقل میراث حدیثیِ كوفیان به سایر شهرهای شیعهنشین، اغلب توسط علمای آن شهرها صورت میگرفت. علیبن محمدبن زبیر قرشی كوفی (ت.۲۵۴ق-د.۳۴۸ق) - مقیم بغداد - یكی از نشردهندگان میراث كوفیان در بغداد به شمار میرود. او كه از جایگاه بالایی در میان محدثان امامیه و حتیٰ اهل سنت بغداد برخوردار بود، ۱ اصول حدیثیِ فراوانی را از دانشیانِ كوفی مانند ابن فضال - محدث شهیر امامیه - فرا گرفت و به بغداد انتقال داد.۲ در اوایل سده چهارم هجری، ابوعبداللّه احمدبن محمد عاصمی كه در یک خاندان حدیثگرای كوفی برخاسته بود، ۳ از كوفه به بغداد آمد و در این شهر ساكن شد.۴ وی در نشر آثار۵ و روایات مشایخ كوفی در بغداد كوشید.۶
علاوه بر بغدادیان، ۷ قمیهای مقیم بغداد نیز به نقل روایت از او توجه نشان دادند، كه در این خصوص میتوان به حدیثآموزی كلینی و ابن داوود قمی از وی اشاره كرد.۸
ابوغالب زراری (ت.۲۸۵ق-د.۳۶۸ق)۹ كه از او با تعابیری چون «شیخ
1.. نجاشی، رجال، ص۸۷؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۴۶۱؛ ج۵، ص۲۷۴؛ ج۱۰، ص۱۶۹؛ ج۱۲، ص۸۰.
2.. در بغداد كسانی چون ابن عبدون و تلعكبری از او فرا گرفتند (شیخ طوسی، رجال، ص۴۳۰- ۴۳۱).
3.. زراری، رساله فی آل اعین، ص۸- ۹.
4.. نجاشی، رجال، ص۹۳.
5.. همان، ص۳۱ و ۴۵؛ شیخ طوسی، الفهرست، ص۴۸.
6.. نجاشی دربارۀ وی گفته است: «روی عن الشیوخ الكوفیین» (نجاشی، رجال، ص۹۳).
7.. ابن جنید اسكافی بغداد از او روایت كرده است. (شیخ طوسی، رجال، ص۴۱۶).
8.. كلینی، الكافی، ج۱، ص۲۷؛ ج۳، ص۵۰۵؛ ج۴، ص۴۶۵ و ۴۷۱؛ ج۵، ص۲۹۸، ۳۱۸ و...؛ شیخ طوسی، رجال، ص۴۱۶.
9.. نام كامل: احمدبن محمدبن محمدبن سلیمان از نوادگان بكیربن اعین، برادر زرارةبن اعین است.