فصل سوم:

تحلیل مفهومی رفتار اخلاقی با خود

درآمد

شاید اهمیت فراوانِ اصلاح رفتار با خود، بر کسی پوشیده نباشد؛ اما در قدر و منزلت رفتار با خود، و ارزش آن در میان مجموع رفتارهای ارتباطی انسان، و میزان تأثیر و تأثر آن دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد و بحث و بررسی در این خصوص ضروری به نظر می‌‌رسد. از متن این مباحث، پرسشی اساسی مطرح می‌‌شود و آن اینکه: به‌راستی رفتار انسان با خود، در میان رفتارهای او در حوزه‌های گوناگون، از چه جایگاهی برخوردار است؟ البته این پرسش اساسی، پرسش‌های فرعی دیگری نیز به ذهن متبادر می‌‌سازد. از جمله آن پرسش‌هاست: ترسیم الگوی رفتار اخلاقی با خود، چه ضرورتی دارد و بر آن چه آثاری مترتب است؟ آیا ما می‌‌توانیم با درپیش گرفتن الگوی رفتاری خاص با خود، خویشتن را تربیت کرده، برخی عادات را ایجاد و برخی دیگر را زایل کنیم؟ آیا برای رفتار انسان با خود، می‌‌توان نقشی بنیادین و زیرساختی در مجموع رفتارهای او قایل شد؟

در این فصل خواهیم کوشید تا ضمن تبیین پاسخ پرسش اصلی، پرسش‌های فرعی را نیز به صورت ضمنی بررسی کنیم.

الف ـ مفهوم رفتار اخلاقی با خود

پیش از تبیین اهمیت رفتار اخلاقی با خود، و تعیین رتبه و درجه اهمیت آن در میان رفتارهای چهارگانه انسان، باید ابتدا مقصود از رفتار اخلاقی انسان با خود را روشن،