انجام دهد. به خودارزیابی، در قرآن و حدیث نیز توجه شده است که در ادامه، بهتفصیل درباره آن سخن خواهیم گفت. پیش از هر چیز، بیان مفهوم خودارزیابی ضروری است.
• مفهوم «خودارزیابی»
مقصود از خودارزیابی، بازنگری خویشتن است و ارزیابی جسمی، فکری و رفتاری خویش را دربر میگیرد. اما در حوزه اخلاق، ارزیابیِ رفتاری و فکری موضوعیت بیشتری دارد. اینکه انسان توانمندیهای جسمی و فکری خود را بازنگری کند و بیندیشد که آیا متناسب با توانمندیهای جسمی و فکری خود برای رشد و کمال و سعادت خویش تلاش، و متناسب با تلاش انجامشده بهرهبرداری کرده است یا نه؛ و اینکه آیا رفتارش در مدت زمان معلوم، معقول و انسانی و خداپسند بوده است یا نه، ارزیابی مورد نظر در این بحث است.
بازنگریِ خود و رفتارهای خویش، شناخت دقیقتر و کاملتری از نفس را برای انسان به ارمغان میآورد. این بازنگری بدان دلیل است که انسانها در ابعاد گوناگون، با هم متفاوتاند. تفاوتهای جسمی، فکری، استعدادی و حتی تربیتی و رفتاری، از جمله تفاوتهای آنهاست. برای مثال، کسی که دارای نبوغ است، با کسی که هوش اندک دارد، متفاوت است. همچنین کسی که دارای قریحه ادبی است، با کسی که آن را ندارد، متفاوت است. پس بازنگری خود، باید به انسان کمک کند تا ضمن شناخت بهتر خویش، هدفگذاری مناسبی برای آینده زندگی خود داشته باشد و مسیر بهتری برای نیل به اهداف عالی انتخاب کند و کاستیهای گذشته خود را جبران کند. اما در موضوع اخلاق، باید بازنگری و ارزیابی رفتارهای خویش و نیز افکاری که در سر پرورانده، به صورت خاص مورد توجه قرار گیرد. لذا در آموزههای اسلامی به ارزیابی خود، بهویژه بازنگری و ارزیابی رفتاری خود در حوزه رفتارهای اخلاقی و ارزشی تأکید فراوان شده است.
• اهمیت «خودارزیابی»
خودارزیابی، رمز پیشبرد و رشد کمالات خویش در همه ابعاد است. تا انسان خود را ارزیابی نکند، هرگز به نواقص و اشکالات خویش واقف نخواهد شد و هیچگاه