می‌‌سازد.‌ پس هیچ مانع عقلی و نقلی که این کار را منع کند وجود ندارد.

ابن‌یونس عاملی نیز می‌‌گوید:

قد أبیحت کلمة الکفر و غیرها من المحرمات عند الخوف علی النفس.^۱

هنگام ترس، کفرگویی و هرچه غیر از آن، که حرام است، مباح است.

این فتاوا و نظایر بی‌شمار آن که در کتب فقهی اندیشمندان و فقیهان مسلمان آمده است، از پشتوانه آیات قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السّلام برخوردار است. ذکر چند نمونه از این روایات، سودمند است:

از امام باقر علیه السلام نقل شده است که می‌فرماید:

سلامة الدین و صحة البدن خیر من المال.^۲

سلامت دین و بدن، بهتر از مال دنیا است.

مفضل‌بن‌عمر می‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم:

فدایت شوم، مرا از اینکه چرا خدا شراب، میته، خون و گوشت خوک را حرام کرده آگاه فرما.

فرمود: خداوند متعال... خلق را آفرید و به آنچه برای بدن آنها لازم و مفید است آگاه است؛ پس آن‌ها را بر او حلال کرد و مباح داشت از باب تفضل بر آن‌ها و رعایت مصلحتشان؛ و نیز به آنچه برای آن‌ها زیان داشت آگاه بود؛ پس آن‌ها را از آن نهی و بر آن‌ها حرام کرد. سپس ـ محرمات را ـ برای مضطر مباح قرار داد وآن را حلال کرد آنگاه که بدنش جز به آن سالم نمی‌ماند؛ پس او را به تناول از آن حرام به اندازه ضرورت، امر فرمود نه بیشتر از آن.^۳

امام صادق علیه السلام در حدیثی می‌فرماید:

کلما أضر به الصوم فالافطار له واجب.^۴

إذا قصد رجل رجلا یرید نفسه أو ماله، جاز له الدفع عن نفسه أو عن ماله، و إن أتی علی نفسه أو نفس طالبه، و یجب علیه أن یدفع عن نفسه إذا طلب قتله، و لا یجوز أن یستسلم مع القدرة علی الدفع.^۱

اگر مردی بخواهد به دیگری زیان جانی یا مالی وارد سازد، جایز است بر او که آن زیان را از جان و مال خود دفع کند... و واجب است دفع آن اگر او قصد کشتنش را داشته باشد، و درصورتی‌که توانمندی دفع را داراست، تسلیم جایز نیست.

او همچنین در کتاب المبسوط، در بحث اضطرار و حلال شدن محرمات برای فرد مضطر می‌‌گوید:

و من حلت له المیتة حل له الدم و لحم الخنزیر و الکلب و الإنسان و غیرها من المحرمات، فیحل له کل ما حرم من میتة و دم و لحم خنزیر.^۲

و کسی که]بواسطه اضطرار[خوردن میته بر او حلال شده است، خوردن خون و گوشت خوک و سگ و انسان و محرمات دیگر نیز جایز است؛ پس برای او خوردن هر آنچه حرام است مانند میته، خون و گوشت خوک، حلال خواهد بود.

ابن‌ادریس حلی با استناد به آیه شریفه (وَ لا تُلْقُوا بِأیدِیکمْ إِلَی التَّهْلُکةِ) در مواردی که مکلف مضطر می‌‌شود، دفع آن اضطرار را حتی با حرام جایز شمرده، می‌‌گوید:

و لا أدفع جوازه للمضطر إلی أکل ما یکون فیه الخمر خوفا من تلف نفسه، لقوله تعالی (وَ لا تُلْقُوا بِأیدِیکمْ إِلَی التَّهْلُکةِ) و أیضا فأدلة العقول تجوزه و توجبه، لأنه یدفع الضرر به عن نفسه، فلا مانع یمنع منه عقلا و سمعا.^۳

و جایز بودن خوردن آنچه را در آن شراب است برای مضطری که از ترس جانش این کار را انجام دهد رد نمی‌کنم،‌ به‌سبب کلام خداوند که فرموده است: «با دست خود خویشتن را به هلاکت نیندازید»؛ و همچنین ادلّة عقلی، جواز و وجوب آن را تأیید می‌‌کند؛ زیرا با این کار ضرر را از جان خود دور