معمولاً، یا کمال یکی دربردارنده کمال دیگری است، یا از کمال دیگری حکایت میکند. بنابراین اگرچه ما در صدد تبیین مصادیق رفتار اخلاقی انسان با خود بر اساس آموزههای اسلامی هستیم، بیتردید کسی که بتواند رفتاری اخلاقی و مبتنی بر تعالیم اسلامی با خود داشته باشد، رفتارش با خالق خویش و همچنین با همنوعان و طبیعت حیوانی و نباتی نیز اصلاح خواهد شد یا دستکم، اشکالات کمتری خواهد داشت.
بر این اساس، رفتارهای اخلاقی درونشخصی را در دو حوزه میتوان به بحث گذاشت: نخست، «اقسام رفتارهای اخلاقی درونشخصی» و دیگری «مصادیق رفتارهای اخلاقی». رفتارهای اخلاقی درونشخصی با خود را نیز از منظری میتوان به «رفتارهای مربوط به جسم» و «رفتارهای مربوط به روح و روان» تقسیم کرد.
در این بخش خواهیم کوشید رفتارهای انسان با خود را در دو دسته «رفتارهای مربوط به جسم» و «رفتارهای مربوط به روح و جان» بررسی کنیم.
۱. رفتار اخلاقی انسان با جسم خود
پیش از آغاز سخن در موضوع رفتارهای اخلاقی انسان در ارتباط با جسم خویش، توجه به دو نکته سودمند است: نخست آنکه شاید برای هر خوانندهای در آغاز این پرسش مطرح شود که تعامل انسان با جسم خویش و اصلاح رفتار او در این حوزه، به بهداشت و علوم پزشکی ارتباط دارد و اخلاقی دانستن این امور و نسبت دادن آن به مسائل اخلاقی توجیهشدنی نیست؛ اما حقیقت آن است که جسم انسان به منزله