عزت نفس و شجاعت است و میفرماید: «الشجاعة أحد العزین؛۱ شجاعت، یکی از دو مصداق عزت است». ایشان در بیان زیبای دیگری میفرماید: الشجاعة عز حاضر؛۲ شجاعت، عزت (احساس خودتوانمندی) حاضر (بالفعل) است».
اما این فقط پیامد عزت نفس نیست؛ زیرا کسی که به انجامدادن کار خود اطمینان دارد و از نتیجه آن نیز تا اندازه بسیار آگاه است و میداند که در انجامدادن آن موفق است و به نتیجه متوقع آن دست پیدا خواهد کرد، بردباری بیشتری در خود خواهد داشت و انتظار پیمودن ره صدساله را در یک شب در سر نمیپروراند و از مشکلات موجود بر سر راهش نمیهراسد یا بردباری و خویشتنداریاش را از کف نمیدهد. ازاینرو میبینیم که رسول خدا صلی الله علیه و اله میفرماید: «لا حلیم الا ذو عزة؛۳ فقط انسان عزیز، بردبار خواهد بود». امام علی علیه السلام در بیانی مشابه سخن پیامبر صلی الله علیه و اله میفرماید: «لا عز أرفع من الحلم؛۴ عزتی بالاتر از بردباری نیست».
همچنین چون او بر توان خود اتکا کرده، دل به خدا سپرده است و بر او توکل دارد، از بخشش و سخاوت نمیهراسد و در دستگیری از همنوعان خساست نمیورزد: «الجود عز موجود؛۵ بخشش، عزت (احساس خودتوانمندی) بالفعل است».
مقصود از پیامدهایی که بیان شد، این نیست که این پیامدها فقط محصول عزت نفس آدمی است. آثار و پیامدهای متعدد دیگری نیز برای عزت نفس میتوان برشمرد که سخن از آنها در جای خود بسیار مهم و سودمند است. همچنین این پیامدها اگرچه از منظری معلول عزت نفساند، خود میتوانند از عوامل عزت و بلندمرتبگی آدمی در نظر همنوعانش بهشمار آیند. در روایات متعدد، به این مطلب تصریح شده است. شکل زیر فرایند ایجاد عزت نفس و پیامدهای آن را نشان میدهد: