۱. فرد، شخصاً با تکیه بر توانمندیهای خدادادی اقدام کند. برخی روایات نه فقط انسان را به تلاش در جهت شناخت خود دعوت میکند تا توانمندیهای او آشکار شود، بلکه سعی میکند آنها را در جهت تقویت اعتمادبهنفس و به تبع آن افزایش همت، تشویق کند. لذا میبینیم امام باقر علیه السلام به هشام اینگونه سفارش میکند:
یا هشام لو کان فی یدک جوزة و قال الناس: لؤلؤة ما کان ینفعک و أنت تعلم أنها جوزة، و لو کان فی یدک لؤلؤة و قال الناس: أنها جوزة ما ضرک و أنت تعلم أنها لؤلؤة.۱
امام علی علیه السلام نیز برای تقویت خودباوری و رشد آن میفرماید:
قدر الرجل علی قدر همّته.۲
ارزش مرد به اندازه همت اوست.
پس قیمت شخصیت فرد را باید در مقدار اعتماد او به نفسش جستوجو کرد. در این هنگام او از سربارِ دیگری شدن پرهیز کرده، امور خود را از طرق عادی که عقلا از آن استفاده میکنند پی میگیرد و اگر انجام دادن کاری ملازم با مراجعه به دیگری باشد، مطابق با قراردادهای اجتماعی آن را صورت میدهد و از اصول زندگی اجتماعی که بر اساس تعامل با همنوعان است خارج نمیشود. لذا چنین مطالباتی با اظهار خواری و سرسپردگی همراه نخواهد بود؛ آنگونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله فرموده است: اطلبوا الحوائج بعزة الانفس:۳ حاجات خود را با رعایت عزت نفس بخواهید. یعنی با اظهار عجز و ناتوانی از همنوعان درخواست مکن. بلکه این درخواست باید همراه با توانمندی باشد. انسانی که در ازای کمک همنوع خویش دستمزد او را میپردازد، هرگز در برابر او اظهار خواری و ذلت نمیکند.
بنا بر این کسی که بر داشتههای دیگران اتکا کند و به احسان همنوعان چشم طمع بدوزد، بی آنکه از توان خویش به صورت صحیح بهره ببرد. بدیهی است این