رضاک عن نفسک من فساد عقلک.۱
ازخودراضی بودنت نشانه بیخردی توست.
ایشان همچنین میفرماید:
اعجاب المرء بنفسه برهان نقصه و عنوان ضعف عقله.۲
خودپسندی انسان، دلیل نقصان و نشانه کمخردی اوست.
البته نه فقط خودپسندی نشانه کمخردی و انحراف از خودارزشمندیِ مثبت یا احساس کرامت نفس است، بلکه گاه احساس حقارت نیز به فخرفروشی منجر میشود. توضیح آنکه افراد ضعیف که بهخوبی از ناتوانی خویش آگاهاند، گاه تلاش میکنند کمبود و ضعفی را که در درون خویش احساس میکنند، با رفتارهای ناپسند جبران کنند. برای مثال، مزیت یا برتری خود را بزرگتر از آنچه هست مینمایانند و بر آن فخر میفروشند تا با این ترفند، ضعفهایشان را از یاد خود و دیگران ببرند. ازاینرو امام علی علیه السلام میفرماید: «الافتخار من صغر الاقدار؛۳ به خود نازیدن، نشانه حقارت و پستی است».
به نظر میرسد کسی که فخرفروشی میکند، در حقیقت به پذیرش ضعف و کمبود خود اعتراف میکند و عقده حقارت خود را به همگان اعلام میکند. این رفتار، خردمندانه نیست و شاید به همین دلیل است که امام علی علیه السلام فخر فروشی را اینگونه وصف میکند: «لا حُمق اعظم من الفخر؛۴ هیچ حماقتی بزرگتر از فخر فروشی نیست».
در مقابل، اگر برای خود ارزشی قایل نباشد و خود را محترم نداند، نه فقط با رفتارش به خود آسیب میزند و حرمت خویش را در برابر دیگران ضایع میسازد، بلکه دیگران نیز از شر او در امان نخواهند بود. لذا امام هادی علیه السلام میفرماید: «من هانت علیه نفسه فلا تأمن شره؛۵ کسی که خود را خوار مییابد، از شر او ایمن مباش».