مسئله پژوهش
مسئله تحقیق پیشرو عبارت است از بررسی وضعیت اخلاقی رفتار ارتباطی فرد با خود، از حیث خوبی و بدی؛ یعنی شناخت خوبها و بدها، و بایدها و نبایدهای مربوط به ارتباط انسان با خود. منبع و مرجع اصلی تعیین خوبها و بدها، و بایدها و نبایدهای رفتاری نیز قرآن و روایات تعیین شده است. در این میان ارتباط با همنوعان، و مهمتر از آن، ارتباط با خدا محل بحث ما نیست. به موضوع ارتباط انسان با محیط زیست نیز نمیپردازیم.
بنابراین با معیار قرآن و روایات، در زمینه برداشت صحیح از حقیقت انسان، توصیه به واقعنگری درباره نفس خویش و نیز ویژگیهای رفتار اخلاقی با خود، شناخت فضایل و رذایل اخلاقی در رفتار با خود، و شناخت تفصیلی مهمترین مصادیق آن تلاش خواهیم کرد. ازاینرو پرسشهای مطرحشده در این پژوهش که بهتفصیل به آنها پاسخ داده شده به شرح ذیل است:
۱. رفتار فرد با خود، در مجموعه رفتارهای ارتباطی او، از منظر کتاب و سنت چگونه سامان مییابد؟
۲. برداشت انسان از خود، در مواجهه شناختی (عقلی) انسان با خود، از منظر کتاب و سنت چگونه است؟
۳. برداشت انسان از خود، در مواجهه احساسی (قلبی) انسان با خود، از منظر کتاب و سنت چگونه است؟
۴. ویژگیهای رفتار اخلاقی انسان با خود، بر اساس تعالیم اسلامی چیست؟
۵. مصادیق فضایل اخلاقی رفتار با خود، از منظر کتاب و سنت کدام است؟
درباره این پرسشها در فصلهای پژوهش پیشرو بحث و بررسی صورت میگیرد.
به نظر میرسد در قرآن و سنت، رفتار ارتباطی فرد با خود، در مجموعهرفتارهای ارتباطی او، نقشی زیرساختی ایفا میکند. به عبارت بهتر، بنیان اصلاح رفتارهای انسان در همه حوزههای رفتاری، اصلاح رفتارهای او با نفس خویش است و تا رفتارهای انسان با خود اصلاح نشود، انتظار اصلاح رفتار او با خدا، همنوعان و حتی طبیعت، بیهوده خواهد بود.