۴. کنترل گوش
امام سجاد درباره گوش و حق آن بر صاحبش میفرماید:
و أما حق السمع فتنزیهه عن أن تجعله طریقا إلی قلبک إلا لفوهة کریمة تحدث فی قلبک خیرا أو تکسب خلقا کریما فإنه باب الکلام إلی القلب یؤدی إلیه ضروب المعانی علی ما فیها من خیر أو شر:۱
و اما حق گوش، آن است که آن را از شنیدن صداهایی جز صداهای نیک که در دلت تأثیر نیکو برجای می‌‌گذارد، یا موجب فراگیری اخلاق نیک میشود دور نگه داری؛ زیرا گوش دری است که سخن از آن به قلب راه می‌‌یابد و معانی نیک و بد را به آن می‌‌رساند.
امام سجاد علیه السلام گوش را دریچه‌ای به سوی قلب دانسته، از آدمی می‌‌خواهد گوشِ خویش را فقط راهی برای رساندن صداهای نیک به قلب قرار دهد و به صداها و سخنان ناروا که تأثیر نامطلوب در قلب و روح برجای می‌‌گذارد اجازه ورود ندهد؛ به هر آوایی گوش نسپارد و شنیدنی‌هایش بر اساس موازین الهی گزینش شود تا از این طریق حق گوش و قلب خود را به‌جای آورده، اخلاق اسلامی را درباره گوش و قوای شنوایی خود و همچنین حق قلب خویش را رعایت کرده باشد.
۵. کنترل چشم
آن حضرت، چشم را نیز صاحب حق، و آدمی را به رعایت آن مکلف می‌داند:
و أما حق بصرک فغضه عما لا یحل لک و ترک ابتذاله إلا لموضع عبرة تستقبل بها بصرا أو تستفید بها علما، فإن البصر باب الاعتبار:۲
و اما حق چشم بر تو این است که آن را از هرچه بر تو حلال و روا نیست بپوشانی و مبتذلش نکنی، مگر برای عبرت‌آموزی، به گونه‌ای که از آن بینا شوی یا پاداشی به دست آوری؛ زیرا دیده وسیلة عبرت‌گیری است.
به‌طورکلی کنترل نگاه خویش و مراقبت از چشم دوختن به حرام، و استفاده از چشم برای عبرت گرفتن در زندگی و فراگرفتن دانش و انجام‌دادن کارهای مباح در
