ناپسند منحرف کرده، به امور خیر مصروف داریم. امام علی علیه السلام دراین‌خصوص می‌فرماید: «من کثر فکره فی المعاصی دعته الیها؛۱ کسی که بسیار درباره گناهان بیندیشد، بزهکاری او را به خویش فرامی‌خواند». ایشان همچنین می‌فرماید: «من کثر فکره فی اللذات غلبت علیه؛۲ هرکس به لذت‌ها بسیار فکر کند، آن فکر بر او پیروز خواهد شد». همچنین می‌فرماید: «فکرک فی المعصیة یحدوک علی الوقوع فیها؛۳ فکر کردن تو درباره گناهان، تو را به سوی ارتکاب آن‌ها می‌کشاند».
تفکر در امور خیر یا شرّ، به‌تدریج می‌تواند جرئت و آمادگی انجام‌دادن متعلَّق فکر را در روح و روان آدمی فراهم آورد و در آینده نزدیک، او را جزو عاملان آن اندیشه ذهنی قرار دهد. پس برای مصون ماندن از ارتکاب رفتارهای زشت و ناپسند، باید اجازه اندیشیدن به آن رفتارها را به خود نداد و فکر را به سمت امور خیر راهنمایی کرد؛ زیرا چنان‌که از امام علی علیه السلام نقل شده است: «تفکرک یفیدک الاستبصار و یکسبک الاعتبار؛۴ تفکر تو، به تو بصیرت می‌دهد و باعث عبرت‌اندوزی‌ات میشود». ایشان می‌فرماید: التفکر یدعوا الی البرّ و العمل به؛۵ تفکر، به سوی نیکی و عمل به آن فرا می‌خواند».
اما گاه لازم است فکر خود را به سوی امور بازدارنده سوق دهیم تا از این راه بر نفس خود چیره شویم. در حدیث شریفی نقل شده است که خداوند از موسی علیه السلام خواست: «اذکر انک ساکن القبر فیمنعک ذلک عن کثیر من الشهوات؛۶ یاد کن که تو سرانجام در قبر سکونت خواهی کرد؛ که این فکر، تو را از رفتن به سوی بسیاری از شهوت‌ها باز می‌دارد».
پس کنترل فکر، هم یکی از مصادیق کنترل نفس است، و هم علت کنترل‌های بعدی. این جمله حکیمانه را باید به خاطر سپرد: «مراقب افکارت باش که گفتارت میشود؛ مراقب گفتارت باش که رفتارت میشود؛ مراقب رفتارت باش که عادتت
