21
رفتار اخلاقی انسان با خود

فصل اوّل:

مفاهیم و کلیات

درآمد

از آنجا که اساس هر پژوهش، مبادی تصوری و تصدیقی آن است، در فصل نخست به مبادی تصوری، یعنی کلیدواژگانِ مباحث کتاب می‌پردازیم.

در آغاز بحث باید معانی و مفاهیم واژه‌های کلیدی، و مراد ما از معنای آن‌ها تبیین شود تا در متن پژوهش از افتادن در بیراهه‌ها مصون بمانیم. ازاین‌رو برای پژوهش در موضوع «رفتار اخلاقی انسان با خود در کتاب و سنت» نیازمند روشن شدن مفاهیمِ واژگان ذیل هستیم:

الف ـ رفتار

در آغاز به نظر می‌رسد واژه «رفتار»، معنایی کاملاً روشن و بی‌ابهام دارد و به معنای عملکرد یا سلوک است.۱ اما حقیقت این است که درباره رفتار، باید به نکات بسیاری توجه کرد:

۱. مفهوم رفتار: روان‌شناسان، هرگونه پاسخ به محرک را رفتار۲ می‌خوانند؛ ازاین‌رو رفتار، معنای بسیار فراگیر و گسترده‌ای می‌یابد که باید محدوده و چارچوب آن را در موضوع بحث معین سازیم. برای این منظور می‌بایست انواع رفتار را بشناسیم.

1.. ر. ک: لغت‌نامه دهخدا «رفتار».

2.. Behavior.


رفتار اخلاقی انسان با خود
20

حرمت نفس، عزت نفس و احساس شرم از خود و حبّ ذات هدایت شده مهم‌ترین احساس‌های پسندیده و تأثیرگذار در رفتارهای اخلاقی دانسته شده است.

فصل پایانی، که از نظر حجمْ بیشتر از فصول دیگر است، چگونگی رفتار اخلاقی انسان با خود را به بحث گذاشته است. در این فصل، رفتار انسان با خود، به دو بخش رفتار با جسم و رفتار با روح و روان تقسیم شده است. بخش رفتار اخلاقی انسان با جسم خود، کوتاه‌تر است؛ اما در بخش دوم، به کلیدی‌ترین رفتارهای اخلاقی با روح و روان خود پرداخته شده است. در این بخش، کنترل نفس، سخت‌گیری بر نفس و خودارزیابی را سرفصل رفتارهای اخلاقی انسان با خود دانسته‌ایم.

بنا بر این کتاب را می‌توان در یک تقسیم‌بندی به دو بخش تقسیم کرد. بخش نخست حاوی مفاهیم و مباحث مقدماتی، تحلیل مفاهیم و مبانی رفتار با خود است که چهار فصل را به خود اختصاص داده است و در بخش دوّم یعنی از فصل پنجم تا پایان در سه فصل به موضوع اصلی یعنی رفتار اخلاقی با خود پرداخته‌ایم.

امید است که توانسته باشیم به فضل الهی گامی معرفت‌افزایانه اگرچه کوچک در مسیر اصلاح رفتار انسان با خود برداشته باشیم.

  • نام منبع :
    رفتار اخلاقی انسان با خود
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8434
صفحه از 327
پرینت  ارسال به