کعبه، چقدر حق تو بزرگ است؛ ولی به خدا سوگند حق مؤمنْ از حق تو بزرگ‌تر است.

می‌دانیم که رعایت احترام مسجد‌الحرام و کعبه به صورت خاص بر هر مسلمان واجب است و یکی از مهم‌ترین فرایض مسلمانان، به ویژه گروهی که به زیارت آن مکان مقدس شرفیاب می‌‌شوند، رعایت حرمت آن مکان شریف است تا‌آنجا‌که فقها فتوا می‌‌دهند در صورت کمی استقبال مسلمانان از سفر به زیارت خانه خدا و یا نبود تمکن مالی برای انجام دادن فریضه حج، بر حاکم اسلامی واجب است از بیت‌المال هزینه کند و مسلمانان را راهی سفر حج کند. اما در این سخن گران‌بها از امام کاظم‌ علیه السلام آشکار است که انسان مؤمن، بیشتر از کعبه حرمت دارد و رعایت احترام او و ادای حقوقش بر همه انسان‌ها لازم و واجب است. همچنین از امام صادق علیه السلام روایت شده است که به یونس‌بن‌عبدالرحمان می‌‌فرماید:

یا یونس من حبس حق المؤمن، أقامه الله یوم القیامة خمسمأة عام علی رجلیه حتی یسیل عرقه أو دمه وینادی مناد من عند الله عز و جل هذا الظالم الذی حبس عن الله عز و جل حقه، قال فیوبخ اربعین یوم و یؤمر به الی النار:^۱

ای یونس، هر کس حق مؤمن را حبس کند [و او را از حق خود محروم کند] خدا در روز قیامت او را پانصد سال ایستاده نگه می‌‌دارد تا اینکه عرق یا خون او جاری شود و ندادهنده ندا سر می‌‌دهد این فرد کسی است که حق خدای متعال را ادا نکرده است. امام [در ادامه فرمود] سپس چهل روز توبیخ می شود و [سرانجام] داخل جهنم می‌شود.

از پیامبر خدا صلی الله علیه و اله نیز روایت شده است که فرمود:

مثل المؤمن کمثل ملک مقرب، و إن المؤمن أعظم حرمة عند الله و أکرم علیه من ملک مقرب:^۲

مَثل مؤمن همانند فرشتة مقرب است‌؛ و اینکه انسان مؤمنْ از فرشتة مقرب خداوند حرمتش بیشتر و گرامی‌تر است.

• اعطای کرامت انسان به مثابه حق طبیعی او

گفتیم که انسان موجودی گرامی است و کرامت ذاتی دارد. این مهم، اصلی است که در رفتار، باید به آن عنایت شود. نفس آدمی آن‌چنان نزد خداوند محترم شمرده شده است که ذات مقدسش پس از آفرینش او به خود آفرین می‌‌گوید و فرشتگانش را به سجده کردن بر او فرمان می‌‌دهد، جهان آفرینش را مسخّر او می‌‌کند و با بار امانت افزون بر تکریم تکوینی، تشریعاً نیز گرامی‌اش می‌‌دارد و رعایت حرمتش را به مثابه حقی طبیعی بر همگان فرض و واجب می‌‌گرداند و تا زمانی که انسان، شایستگی چنین احترامی را پاس دارد، به کسی اجازه حرمت‌شکنی و بی‌احترامی به او و پایمال کردن کرامتش را نمی‌دهد. ازاین‌رو نه فقط هیچ‌یک از انسان‌ها حق ندارند به همنوع خود بی‌حرمتی کنند، بلکه اجازه بی‌حرمتی به نفس خود نیز به آن‌ها داده نشده است. از این معنا به «حق طبیعی» یاد می‌‌کنند. حقوق طبیعی از جمله حقوقی است که همه افراد دارند و به فرد یا گروه ویژه‌ای اختصاص ندارد؛ همچنین با وضع قانون ایجاد نشده است بلکه خود، مبنای وضع قوانین است؛ یعنی قوانین برای محافظت از حقوق طبیعی افراد وضع شده و در جهت مراقبت از آن است.حقوق طبیعی، حقوقی است خداداد که از مشروعیت و حجیت ذاتی برخوردار، و فسخ‌ناشدنی، نسخ‌ناپذیر و سلب‌نشدنی است و زیر‌بنای حقوق موضوعه قرار می‌‌گیرد.^۱ حق حیات، حق امنیت و حق آزادی از جمله حقوق طبیعی انسان‌هاست. یکی دیگر از حقوق طبیعی، حفظ حرمت افراد بشر، یا کرامت انسانی است؛ به عبارت دیگر، اینکه انسان به صورت طبیعی و فطری صاحب حرمت و کرامت است و حفظ حرمت همه افراد، حق طبیعی آن‌ها ست. البته از نظر آموزه‌های دینی، رعایت این حق طبیعی درباره افرادِ مؤمن بیشتر ضرورت دارد. از امام کاظم‌ علیه السلام نقل شده است:

أنه وقف حیال الکعبة ثم قال‌: ما أعظم حقک یا کعبة و والله حق المؤمن لأعظم من حقک.^۲

آن حضرت در کنار کعبه ایستاده بود. سپس خطاب به کعبه فرمود: ای