لَکمْ).^۱

و چون شیطان، اعمالشان را در نظر آنان مزیّن کرد و گفت: امروز کسی از این مردم بر شما پیروز نخواهد شد، چرا که من مدافع شمایم.

(إِنَّ الَّذینَ ارْتَدُّوا عَلی‏ أدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَینَ لَهُمُ الْهُدَی الشَّیطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أمْلی‏ لَهُمْ).^۲

شیطان، اعمال کسانی را که بعد از آشکار شدن راه هدایت، مرتد شدند و بازگشتند، در نظرشان بیاراست و آرزویشان دراز کرد.

ترساندن از پیروی دستورهای خدا، از القائات شیطانی دیگر است که قرآن کریم به آن تصریح می‌کند:

(الشَّیطانُ یعِدُکمُ الْفَقْرَ وَ یأْمُرُکمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اللهُ یعِدُکمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللهُ واسِعٌ عَلیمٌ).^۳

شیطان، شما را از بینوایی می‏ترساند و به کارهای زشت وا می‏دارد، درحالیکه خدا شما را به آمرزش خویش و افزونی، وعده می‏دهد. خدا گشایش‏دهنده و داناست.

در متون روایی نیز احادیث متعددی درباره نقش وسوسه‌های شیطان در شکل‌گیری باورهای غلط، و در نتیجه، انحراف صاحب آن باور شیطانی آمده است. امام علی علیه السلام در یکی از خطبه‌های خود، ضمن مذمت پیروان شیطان، درباره مرابطه شیطان و پیروانش این‌گونه می‌فرماید:

اتخذوا الشیطان لأمرهم ملاکا، و اتخذهم له أشراکا، فباض و فرخ فی صدورهم، و دب و درج فی حجورهم، فنظر بأعینهم، و نطق بألسنتهم، فرکب بهم الزلل:^۴

شیطان را اساس کار خود قرار دادند و او آن‌ها را شریک خود گرداند. پس در سینه‌هاشان تخم‌گذاری کرده، جوجه‌هایش در دل او پرورش یافت. پس این شیطان بود که با چشمان آن‌ها می‌دید و با زبانشان سخن می‌گفت، آن‌ها

ز ـ شناخت‌نما

گفتیم قلب انسان نیز همچون ابزارهای ادراکی دیگر انسان، گاه بیمار می‌شود یا می‌میرد. همچنین اشاره کردیم که بیمار قلبی، غالباً از بیماری خود آگاه نیست و کسانی را که درباره بیماری باطنی و قلبی او هشدار می‌دهند بیمار می‌داند و ادراکات و باورهای باطل خود را حق قلمداد می‌کند. اکنون پرسش این است که چه چیزی ادراکات وارونه آن‌ها را حق جلوه می‌دهد؟ به نظر می‌رسد منشأ امور باطلی که بیمار روحی و قلبی، آن را معرفت و شناخت می‌داند، وسوسه‌های شیطانی و هوای نفس است. قرآن کریم، قلب‌های مرده و بیمار را محل نزول این القائات غلط و هلاک‌کننده می‌داند. از ویژگی‌های القائات و وساوس شیطانی و هوای نفس این است که آن وسوسه‌ها یا باطل‌اند، یا به هدف باطل القا می‌شوند؛ همچون کلمه حقی که از آن باطل اراده می‌شود. شیطان گاه برخی مطالب باطل را به بیماردلان القا می‌کند:

(وَ إِنَّ الشَّیاطِینَ لَیوحُونَ إِلی‏ أوْلِیائِهِمْ لِیجادِلُوکمْ).^۱

شیطان‌ها به دوستان خود مطالبی القا می‌کنند تا آن‌ها]با مؤمنان[به مجادله بپردازند.

زیبا جلوه دادن اعمال و رفتارهای ناشایست، یکی دیگر از انواع وسوسه‌های شیطان است:

(وَ إِذْ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیطانُ أعْمالَهُمْ وَ قالَ لا غالِبَ لَکمُ الْیوْمَ مِنَ النَّاسِ وَ إِنِّی جارٌ