15
رفتار اخلاقی انسان با خود

مقدمه

اصلاح رفتار اخلاقی انسان با خود، و ابتنای آن بر اصول و ارزش‌های اسلامی، به رغم اهمیتش، کمتر کانون عنایت اندیشمندان بزرگ صاحب‌قلم قرار گرفته است. در این اثر کوشیده‌ایم مفهوم و اهمیت رفتار اخلاقی انسان با خود، و شناخت نفس به منزله یکی از مهم‌ترین رفتارهای اخلاقی و پسندیده، تبیین و راه‌های دستیابی به آن به بحث گذاشته شود. در این جهت، نگارنده بر این اعتقاد است که انسان در ارتباط با خود، سه نوع مواجهه شناختی، احساسی و رفتاری خواهد داشت. او برای اصلاح رفتارهای اخلاقی با نفس خویش یا همان مواجهه رفتاری با خود، نیازمند سامان‌دهیِ دو نوع مواجهه نخست، یعنی مواجهه شناختی و مواجهه احساسی است.

می‌دانیم که بلوغ، عقل، علم و آگاهی یا امکان تحصیل آن، قدرت و توانایی، مضطر نبودن، نبود اکراه و مجبور نشدن به انجام دادن عملی، و دارای قصد بودن، از شرایطِ مسئولیت اخلاقی یا به‌طورکلی شرایط تحقق تکالیف، اعم از تکالیف شرعی، قانونی یا اخلاقی است. پس بدون هریک از این شرایط‌، وظیفه و تکلیفی بر عهده آدمی منجز نخواهد شد. ازاین‌رو رفتارها بر اساس دیدگاه اندیشمندان علم اخلاق از گذشته تاکنون، به این چهار دسته تقسیم می‌‌شود:

۱. رفتار انسان با خدا (رابطه انسان با خدا)؛

۲. رفتار انسان با خود (رابطه انسان با خود)؛

۳. رفتار انسان با جامعه (رابطه انسان با همنوعان)؛

۴. رفتار انسان با طبیعت (رابطه انسان با طبیعت).


رفتار اخلاقی انسان با خود
14

به هر روی، ‌اهمیت این بُعد از رفتارهای آدمی و ضرورت پرداختن به آن، ما را بر آن داشت تا به منظور بررسی رفتارهای انسان با خود، پژوهشی را سامان دهیم. با توجّه به اهمیت این موضوع و نیز نبود اثری شاخص در این خصوص، تصوّر بر آن است که این اثر، علاوه بر کارکرد محتوایی‌اش ـ که به سه نوع رویارویی با خود پرداخته است ـ‌، در جهت‌دهی برخی پژوهش‌ها به سمت برررسی تعامل و رفتار انسان با خود نیز سودمند باشد و امید است در آینده‌ای نزدیک، شاهد جبران خلأ آثار ارزشمند علمی در این حوزه ارتباطی باشیم.

در پایان، از رئیس محترم مؤسّسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث حضرت آیةالله ری‌شهری که زمینه انتشار این اثر را فراهم آورده‌اند و نیز اساتیدی که در به ثمر نشستن آن، ما را از نظریات خود بهره‌مند ساختند بویژه آقایان دکتر احد فرامرز قراملکی، دکتر محسن جوادی و حجة‌الاسلام والمسلمین دکتر هادی صادقی، صمیمانه سپاس‌گزاریم.

گروه اخلاق عملی کاربردی

پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی دار الحدیث

  • نام منبع :
    رفتار اخلاقی انسان با خود
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8449
صفحه از 327
پرینت  ارسال به